KTG serca dziecka - na czym polega?

Pierwsze USG, podczas którego przyszła mama zobaczy swoje nienarodzone dziecko, na długo pozostaje w jej pamięci. Wzruszenie towarzyszące badaniu jest często tak silne, że nie sposób pohamować łez szczęścia. A tego, co czuje przyszła mama, gdy pierwszy raz usłyszy bicie serca swojego maleństwa, nie da się opisać. Właśnie dzięki badaniu KTG mama może słuchać serduszka. Na czym dokładnie polega i dlaczego się je wykonuje?

KTG – co to za badanie ?

Kardiotokografia (KTG) to inaczej monitorowanie akcji serca płodu wraz z zapisem czynności skurczowej mięśnia macicy przyszłej mamy.  Stosuje się to badanie w celu wczesnego wykrycia zagrożenia życia płodu, związanego z zaburzeniami mięśnia sercowego u dziecka. Została wprowadzona do diagnostyki w ginekologii i położnictwie w latach 60. XX wieku. Tokografia to rejestracja czynności skurczowej macicy, która odbywa się najczęściej poprzez czujnik zewnętrzny umieszczony na brzuchu ciężarnej kobiety, kardiografia to rejestracja akcji serca płodu przy pomocy elektrokardiografu oceniającego czynność skurczowo-rozkurczową tego narządu przy wykorzystaniu efektu Dopplera.

Dzięki niemu lekarz lub położna analizująca zapis wie, w jakiej kondycji jest dziecko, które przygotowuje się do przyjścia na świat. Wykonywanie KTG podczas porodu naturalnego pozwala zespołowi medycznemu obserwować czynność serca maluszka, a gdyby pojawiły się jakiekolwiek komplikacje natychmiast zareagować i w razie potrzeby wykonać cesarskie cięcie.

Na czym polega KTG?

Badanie przeprowadza się za pomocą przenośnego aparatu (dostępne są różne modele, często niewielkie i niedrogie do stosowania również w warunkach ambulatoryjnych). KTG jest możliwe do wykonania u ciężarnej po 26 tygodniu ciąży, po 36 tygodniu ciąży należy je wykonywać co najmniej 1 raz w tygodniu, a im bliżej terminu porodu, tym częściej. KTG trwa około 20 - 30 minut, w razie potrzeby można je przedłużyć do 60 minut i może być wykonywane o każdej porze dnia i nocy. Do brzucha leżącej (na plecach lub boku) przyszłej mamy za pomocy elastycznego pasa zostają umieszczone dwie głowice: kardiograficzna monitorująca bicie serca dziecka oraz takograficzna rejestrująca skurcze macicy i ruchy płodu. Wynik badania zapisuje się na dwóch papierowych rolkach i obrazuje liczbę skurczów macicy, czynność serca oraz ruchy maluszka. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania ani wykonania dodatkowych badań. 

Częstość akcji serca płodu i skurcze mięśnia macicy nanoszone są na wykres. Na wykres KTG składają się:

• częstość podstawowa (prawidłowa akcja serca płodu 110-150/min),
• oscylacje – wahania częstotliwości akcji serca płodu (brak zmienności, zmienność zmniejszona, prawidłowa, skacząca),
• deceleracje – krótkotrwały spadek częstotliwości akcji serca płodu >15/min przez 10 sekund lub dłużej (deceleracje wczesne, zmienne, późne);
• akceleracje – wzrost częstotliwości akcji serca płodu >15/min przez 15 sekund lub dłużej.

W ocenie zapisu KTG stosuje się skalę Fischera. Maksymalnie można uzyskać 10 punktów (co świadczy o dobrostanie płodu), minimalnie 0. Ocenia się podstawową czynność serca płodu oraz zmiany czynności serca płodu. 

Kiedy należy wykonać badanie KTG?

Nadzór kardiotokograficzny należy stosować w przypadku:

• ciąży po terminie,
• nadciśnienia indukowanego ciążą,
• wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania płodu,
• choroby hemolitycznej płodu.

Do monitorowania ciąży używa się również następujących testów kardiotokograficznych:

• Test niestresowy – polega na  30-minutowym zapisie KTG, gdzie w przypadku niestwierdzenia okresowych zmian częstotliwości akcji serca płodu przedłuża się badanie o kolejne 30 minut.
• Test stresowy – jest to zapis KTG stosowany w przedporodowym nadzorze płodu. Wykonuje się go zwykle po podaniu niewielkich dawek oksytocyny, (jest to hormon wyzwalający czynność skurczową macicy, co ma na celu obciążenie serca płodu). Prawidłowy jest wynik negatywny, który oznacza brak deceleracji podczas skurczów mięśnia macicy, prawidłową zmienność czynności serca płodu, obecne akceleracje po ruchach płodu.

Samo wykonanie badania nie powinno nastręczać większych trudności, to jednak interpretacja wyników KTG nie należy do najłatwiejszych. Najczęściej zajmuje się nią specjalista ginekolog – położnik.

Zdjęcie: Fotolia by © Artur Steinhagen All right reserved

Autor