Nadciśnienie tętnicze w ciąży

Nadciśnienie tętnicze może występować u pacjentki jeszcze przed ciążą i problem ten może być obecny w trakcie oczekiwania na dziecko. Możliwe jest także to, że nadciśnienie zostanie rozpoznane u kobiety właśnie w trakcie trwania ciąży. Oba przypadki mogą prowadzić do poważnych zagrożeń i to właśnie dlatego tak istotne jest kontrolowanie ciśnienia tętniczego krwi w trakcie ciąży.

W stanie błogosławionym u pacjentek pojawiać się może wiele różnych problemów zdrowotnych, które mogą stanowić zagrożenie zarówno dla przyszłych mam, jak i dla nienarodzonych dzieci. To właśnie z powodu takiego ryzyka lekarze wciąż podkreślają, jak ważne jest regularne odwiedzanie ginekologa podczas ciąży. Nadciśnienie w ciąży jest  niebezpieczne zarówno dl matki jak i dla dziecka. Rzucawka, problemy z nerkami, hipotrofia płodu - to tylko niektóre zagrożenia.

Badania w ciąży

Istotne jest bowiem nie tylko regularne wykonywanie USG ciążowego, ale i innych badań, wśród których wymienia się:

• pomiar stężenia glukozy we krwi (umożliwiający postawienie wczesnego rozpoznania cukrzycy ciążowej) czy
• pomiar wartości ciśnienia tętniczego krwi.

Zmierzyć ciśnienie tętnicze można w prosty i szybki sposób, a pomiar ten jest bardzo cenny, pozwala on bowiem postawić rozpoznanie groźnego dla ciężarnej problemu, którym jest nadciśnienie tętnicze. Ciążowe nadciśnienie tętnicze wikłać może stosunkowo duży odsetek wszystkich ciąż – może on sięgać nawet 10% - i już częstość tego problemu powinna przekonać o tym, że warto jest po prostu o nim mówić.

Kiedy rozpoznawane jest nadciśnienie tętnicze w ciąży?

Nadciśnienie tętnicze u ciężarnej rozpoznawane jest wtedy, kiedy ciśnienie tętnicze krwi u pacjentki przekracza 140/90 mmHg. Wartość ciśnienia jest bardzo istotna w przypadku tego problemu, ale nie jest najważniejsza – bardzo ważne jest także to, jaki dokładnie rodzaj nadciśnienia rozwinął się u ciężarnej.

Rodzaje nadciśnienia tętniczego w ciąży

Nadciśnienie ciążowe może być problemem, z którym kobieta borykała się jeszcze przed zajściem w ciążę. Dość zrozumiałe jest to, że przebieg ciąży u takich pacjentek musi podlegać czujniejszej obserwacji.

W przypadku kobiet, które chorują na nadciśnienie, szczególnie istotne jest również planowanie ciąży – wiele z często stosowanych leków obniżających ciśnienie krwi jest w ciąży przeciwwskazanych, w związku czym u pacjentki, która planuje zajść w ciążę, może zaistnieć konieczność zmodyfikowania listy stosowanych przez nią preparatów hipotensyjnych.

Innym problemem jest natomiast nadciśnienie ciążowe. Rozpoznaje się przy takiej samej wartości ciśnienia tętniczego krwi – czyli wtedy, kiedy ciśnienie przekracza 140/90 mmHg. Odmienność dotyczy tutaj natomiast tego, kiedy stawiana jest diagnoza. Otóż o nadciśnieniu ciążowym można mówić wtedy, kiedy zbyt wysokie ciśnienie stwierdzane jest dopiero po 20 tygodniu ciąży.

Czynniki ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego ciążowego

U każdej ciężarnej pacjentki, podczas każdej wizyty ciążowej, ciśnienie tętnicze krwi powinno być mierzone, ponieważ tak naprawdę nadciśnienie może wystąpić u każdej kobiety spodziewającej się dziecka.

Wyróżnia się jednak pewne czynniki, które zwiększają ryzyko rozwinięcia się tego problemu. Wśród nich wymieniane są:

• wiek poniżej 18 lub powyżej 35 lat,
• chorowanie w przeszłości na nadciśnienie, cukrzycę lub jakieś schorzenia nerek,
• występowanie nadciśnienia (zarówno samoistnego, jak i ciążowego) u bliskich członków rodziny pacjentki,
• ciąża wielopłodowa,
• wielowodzie.

Nadciśnienie w ciąży – objawy

Nadciśnienie w ciąży może przebiegać całkowicie bezobjawowo i jedynym odchyleniem, które może sugerować wystąpienie tej choroby u pacjentki, mogą być wykrywane w pomiarach ciśnienia tętniczego nieprawidłowości. U niektórych pacjentek pojawiają się jednak objawy nadciśnienia, np. bóle głowy, obrzęki kończyn dolnych czy nudności.

Zagrożenia związane z nadciśnieniem w ciąży

Nadciśnienie tętnicze ciążowe, szczególnie takie, które można zaklasyfikować jako ciężkie, prowadzić może do wielu różnych zagrożeń i to zarówno dla matki, jak i dla jej dziecka. U pacjentki wystąpić może stan przedrzucawkowy (czyli podwyższenie ciśnienia tętniczego połączone z białkomocz) czy rzucawka (w której, poza objawami stanu przedrzucawkowego, pojawiają się dodatkowo drgawki). Innymi zagrożeniami, które dotyczą ciężarnych z nadciśnieniem, są ryzyko zawału serca czy udaru mózgu, a nawet możliwość wystąpienia niewydolności krążenia.

Nadciśnienie ciążowe nie sprzyja również dziecku. Problem doprowadzić może do hipotrofii wewnątrzmacicznej, ale i do zaburzeń związanych z łożyskiem (takich jak np. przedwczesne oddzielenie się łożyska). W skrajnych sytuacjach, właśnie w związku ze znacząco podwyższonymi wartościami ciśnienia, może dochodzić nawet do obumarcia rozwijającego się płodu.

Badania u ciężarnej z nadciśnieniem tętniczym

U pacjentki z nadciśnieniem, jak można się zapewne łatwo domyślić, najistotniejsze jest kontrolowanie wartości ciśnienia tętniczego krwi. W przypadku łagodnych postaci nadciśnienia w ciąży (czyli takich, gdzie ciśnienie nieznacznie przekracza wartość 140/90 mmHg), którym nie towarzyszą żadne dolegliwości, pomiary te można wykonywać (w warunkach domowych) nawet 1-2 razy w tygodniu.

Jeżeli jednak kobieta zmaga się z jakimiś objawami, to wtedy konieczne jest już zdecydowanie częstsze – nawet codzienne – mierzenie sobie ciśnienia.

Ciężarnej z nadciśnieniem zlecane są również różne badania. Mają one na celu szybkie wykrywanie ewentualnych powikłań nadciśnienia ciążowego. Bardzo istotne jest oznaczenie poziomu wydalania białka z moczem (wykorzystywane jest to w diagnostyce stanu przedrzucawkowego), oprócz tego pacjentkom zlecane bywają również i inne różne badania, jak chociażby morfologia krwi czy stężenia elektrolitów we krwi.

U ciężarnych z nadciśnieniem ciążowym konieczne jest również wykonanie USG ciążowego – celem wykonania tego badania jest wykluczenie wystąpienia różnych powikłań nadciśnienia, które mogą wystąpić u rozwijającego się w łonie matki dziecka.

Leczenie nadciśnienia tętniczego w ciąży

Podstawowe zalecenia, które otrzymują kobiety z nadciśnieniem ciążowym dotyczą niefarmakologicznych sposobów na obniżenie ciśnienia. Pacjentkom zaleca się m.in. unikanie kofeiny (mała czarna w przypadku nadciśnienia po prostu odpada), oprócz tego wskazany jest odpoczynek – aktywność fizyczną, dla bezpieczeństwa swojego i dziecka, należy po prostu ograniczyć.

Łagodne postaci nadciśnienia ciążowego raczej nie stanowią powodu do hospitalizacji. Inaczej jest w cięższych przypadkach tego problemu (ciężkie nadciśnienie ciążowe to takie, gdzie wartość ciśnienia tętniczego przekracza 160/110 mmHg). Ten problem stanowi już wskazanie do skierowania pacjentki do szpitala.

Leczenie nadciśnienia w ciąży przebiega odmiennie niż u tych pacjentek, które nie spodziewają się dziecka. Przede wszystkim odrębności dotyczą podawanych chorym leków – w ciąży stosowane są głównie metylodopa, nifedypina i labetalol.

Nadciśnienie po ciąży?

Nadciśnienie ciążowe to dość specyficzny problem. Jego pewne rozpoznanie można postawić dopiero po pewnym czasie od rozpoznania ciąży. Taka sytuacja wynika z tego, że jednym z kryteriów rozpoznania nadciśnienia ciążowego jest to, że najczęściej problemy z ciśnieniem ustępują w ciągu 42 dni od zakończenia ciąży.

To jednak, że u pacjentki, która miała nadciśnienie ciążowe, po ciąży ciśnienie tętnicze ulegnie normalizacji, nie jest równoznaczne z tym, że można już w pełni odetchnąć z ulgą. U takich kobiet istnieje bowiem zwiększone ryzyko wystąpienia nadciśnienia w przyszłości, w związku czym muszą one regularnie kontrolować wartość ciśnienia tętniczego krwi.

Autor

Jestem absolwentem Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Spośród wszystkich medycznych specjalności najbardziej interesują mnie aspekty związane z pediatrią i psychiatrią – planuję specjalizować się w psychiatrii dzieci i młodzieży. Wolne chwile spędzam na czytaniu (nie tylko medycznych pozycji ) oraz staram się jak najwięcej czasu spędzać na świeżym powietrzu – jazda na rowerze czy spacery najlepiej mnie relaksują.