To powinno Cię zaniepokoić, czyli kiedy do logopedy?!

Wbrew powszechnej opinii logopedzi nie zajmują się tylko i wyłącznie leczeniem wad wymowy. Zakres ich pracy jest znacznie szerszy. Do takiego specjalisty możemy się udać już w pierwszych dniach życia dziecka, a jeśli nasz maluch to wcześniak, będzie to wręcz wizyta obowiązkowa. Dobrze jest uświadomić sobie kiedy warto się do niego wybrać i w jakich sytuacjach może nam pomóc.

1. Jeszcze na oddziale neonatologicznym

Niewiele osób o tym wiele, ale istnieją oddziały noworodkowe w naszym kraju, nawet w szpitalach publicznych, w których logopeda wspomaga mamę już w pierwszych dniach życia dziecka. Przekazuje im niezbędne informacje na temat smoczków, przystawiania do piersi, karmienia butelką i ewentualnym wpływie wszystkich tych kwestii na rozwój artykulacji. Dobry logopeda zna, umieć skontrolować i wyciszyć, bądź wyćwiczyć odruchy noworodkowe. A zatem śmiało skierujmy się do niego w sytuacjach, gdy:

• nasze maleństwo nie chce ssać,
• nie chce szukać piersi,
• ma problemy z połykaniem itd.

Logopeda, widząc noworodka, ma okazję ocenić wędzidełko podjęzykowe. Najłatwiej sprawdzić je kiedy maluch śpi, lub płacze. Jeśli wędzidełko okaże się skrócone, logopeda może zalecić jego podcięcie (to dobry wybór, szczególnie gdy dziecko jest jeszcze bardzo małe).

2. Wybór smoczka i karmienie

Wizyta u logopedy przyda się już w początkowym okresie życia noworodka. Pomoże wybrać odpowiedni smoczek dla malutkiej i kształtującej się jamy ustnej, doradzi jak karmić, powie kiedy i dlaczego należy odstawić smoczek i jak wybrać idealną łyżeczkę do karmienia. Jest to niewątpliwie pomocna wizyta szczególnie dla mam, które wcześniej nie rodziły i nie czują się w temacie dzieci zbyt pewnie. Z pierwszym dzieckiem zawsze mamy mnóstwo pytań i dylematów, a nasze mamy lub nawet położne niekoniecznie muszą być rozeznane w ofercie najnowszych smoczków.

3. Podniebienie gotyckie

Takie podniebienie jest bardzo wysoko wysklepione i wąskie (kształtem przypomina gotyckie budowle, stąd nazwa). W takim układzie odległość, którą musi pokonać język do podniebienia jest dużo większa niż w przypadku prawidłowo zbudowanego podniebienia, co może spowodować trudności w wymowie głosek wymagających pionizacji języka. Niezdiagnozowane i nie poddane terapii dziecko z podniebieniem gotyckim może mieć problemy z karmieniem piersią, prawidłowym połykaniem pokarmu, żuciem czy oddychaniem przez usta. Często u takich dzieci pojawiają się wady zgryzu. Ważne jest wybranie się z maluszkiem z takim podniebieniem do logopedy aby rozpocząć terapię: ćwiczenia usprawniające pionowe ruchy języka, ćwiczenia na prawidłowe oddychanie, połykanie. Lekarz prawdopodobnie zaleci także ćwiczenia żuchwy i mięśni warg.

Podniebienie gotyckie najczęściej występuje u wcześniaków, dzieci z zaburzeniami neurologicznymi powstałymi jeszcze w okresie prenatalnym, w przypadkach krzywicy, u dzieci niepełnosprawnych (zespół Downa, Morfana).

4. Wsuwanie języka między zęby

Kiedy widzimy, że nasze dziecko, próbuje mówić i wsuwa język między zęby to również sygnał aby zabrać je na konsultację do logopedy. Taki sposób mówienia nie tylko jest błędny, ale powoduje wady zgryzu. Te ostatnie z kolei potęgują wady wymowy i kółko się zamyka.

5. Niereagowanie na imię, brak kontaktu wzrokowego

Czerwona lampka powinna nam się zapalić również w sytuacji gdy dziecko nie reaguje na swoje imię lub/i nie utrzymuje kontaktu wzrokowego. Półroczne dziecko powinno reagować na swoje imię, a od już rocznego dziecka spokojnie możemy oczekiwać pewnych form komunikacji. Jeśli nasz maluch nie reaguje na swoje imię, a już w pierwszym roku życia nie utrzymuje z nami kontaktu wzrokowego to zabierzmy go jak najszybciej do logopedy. Ten oceni z dlaczego tak się dzieje i w razie potrzeby skieruje na szczegółowe badania do odpowiednich specjalistów.

6. Widoczne opóźnienie rozwoju mowy

Każde dziecko rozwija się swoim tempem. To oczywiste. Jedne zaczynają mówić wcześniej, inne później. To oczywiste. Ale są pewne etapy w rozwoju mowy, które powinny się u dziecka pojawić. Znając normy rozwoju mowy dziecka możemy ocenić z jakim opóźnieniem nasz maluch wkracza w te normy. Czy mówimy o opóźnieniu dwumiesięcznym czy na przykład rocznym.

Jeśli nasze dziecko w wieku 2 lat nie mówi mama, tata, baba, w wieku 3 lat wypowiada zaledwie kilka słów, a 4-latek nie potrafi złożyć zdania to nie ma na co czekać! Koniecznie zabierzmy dziecko do logopedy.

7. Oddychanie przez usta poza momentami kiedy dziecko jest przeziębione

Wbrew pozorom sposób oddychania to bardzo istotny element w rozwoju dziecka. Bezpośrednio wpływa na zdrowie - powietrze wdychane przez nos jest ogrzewane, częściowo oczyszczone i nawilżone, co zmniejsza podatność organizmu na infekcje (mniejsza ilość zapaleń górnych dróg oddechowych, problemów z przerostem migdałków) i dotlenia cały organizm. Prawidłowe oddychanie fizjologiczne powinno odbywać się przez nos przy zamkniętych ustach, co sprzyja właściwemu ukształtowaniu się szczęk, rozwoju aparatu mowy i uzębienia dziecka. Konsekwencji długotrwałego oddychania przez usta można by mnożyć, zdecydowanie lepiej zawczasu zapobiegać.

8. Trudności w czytaniu i pisaniu w wieku szkolnym

Jeśli Twoje dziecko jest w wieku szkolnym i ma trudności w nauce czytania, i pisania. Myli niektóre litery - często te podobne do siebie pod względem pisowni l-t-ł, p-b-g-d, lub podobne fonetycznie d-t, w-f, z-s, opuszcza litery bądź dodaje litery, pisząc bazgrze "jak kura pazurem", nie rysuje lub rysuje niezdarnie, ma trudności w zapamiętywaniu nazw, nazwisk, dat, ustawianiem dni tygodnia, miesięcy itd. warto wybrać się z dzieckiem do logopedy. Bardzo możliwe, że przyczyną jego trudności jest:

• dysgrafia - trudności w kaligrafowaniu tzw. brzydkie pismo,
• dysleksja - trudności w czytaniu,
• dysortografia - trudności w opanowaniu poprawnej pisowni mimo znajomości zasad (błędy ortograficzne),
• dyskalkulia - to trudności w uczeniu się matematyki i wykonywaniu zadań matematycznych.

9. Nagłe zatrzymanie rozwoju mowy, regres lub pojawienie się jąkania

U dzieci czasami występuje jąkanie, które spowodowane jest chęcią powiedzenia za dużo. Mija ono po około pół roku, samoczynnie. Jeśli jąkanie naszego malucha nie minie po tym czasie, zgłośmy się z nim do logopedy.

10. Rozszczepy i operacje rozszczepów podniebienia

Po operacji rozszczepu podniebienia, dziecko powinno zostać pod opieką specjalistów: foniatry i logopedy i rozpocząć rehabilitację. To, co sobie dotychczas wykształciły jako mowa, po operacji ulegnie całkowitej zmianie. Foniatra zbada dziecko, a logopeda odpowiednie ćwiczenia poprawiające mowę.

11. Gdy maluch urodził się przed czasem

Wcześniaki czekają liczne badania. Od pierwszych miesięcy życia oprócz współpracy z pediatrą, kardiologiem, czy okulistą dziecko powinno być pod opieką logopedy aby ten mógł stwierdzić, czy narządy artykulacyjne rozwijają się prawidłowo.

12. Wszelkie wady zgryzu lub nieprawidłowa budowa narządów artykulacyjnych

Wady zgryzu oraz nieprawidłowa budowa narządów mowy są ogromną przeszkodą w nauce i rozwoju mówienia. Najczęstszą wadą jest zbyt krótkie wędzidełko języka.

Jeśli któreś z powyższych dotyczy Twojego dziecka, nie wpadaj w panikę, z niektórych problemów z rozwojem mowy dzieci wyrastają samoistnie, z innymi pomogą ćwiczenia. Najważniejsze to konsultacja z dobrym specjalistą i regularność w pracy z maluchem. Im szybciej zaczniecie, tym lepiej. Powodzenia :)

Przeczytaj również:

Zabawy logopedyczne dla dzieci >>>

Zdjęcie: Pixabay.com CC0