Twoje dziecko sepleni, a może to dyslalia?

Jeśli Wasze dziecko nie mówi jeszcze tzw. szeregu szumiącego, czyli nie wymawia głosek "sz", "ż", "cz" i "dż", możecie o nim usłyszeć: "Twoje dziecko sepleni, powinnaś szybko pójść z nim do specjalisty!" Słyszeliście już taką wypowiedź na temat swojej pociechy? Jeśli tak, zanim wpadniecie w panikę, przeczytajcie uważnie artykuł. Generalnie jeśli dziecko poprawnie mówi głoski "s", "z", "c", "dz" a w słowach "szyszka", "sznurek" i "czapka" mówi "syska", "snulek" i "capka" to wcale nie musi być seplenienie, o ile ...

Moje dziecko nie mówi "sz", "ż", "cz", "dż"

Wszystko zależy od wieku. Jeśli "sz", "ż", "cz" i "dż" są zastępowane przez "s", "z", "c", "dz" przed piątymi urodzinami, jest to normalne. Jeśli dziecko po piątych urodzinach wciąż zamienia te głoski, wtedy mówimy o dyslalii a konkretnie o sygmatyzmie. Z dyslalią należy skierować się do logopedy i wyćwiczyć prawidłowe formy. A skoro już o niej mowa to warto wspomnieć, że może przybierać różne formy:

• paralalii (zamiany): mówimy tu o zamianie jednych głosek na inne, w momencie, kiedy te inne powinny już się wykształcić w języku dziecka. Dla przykładu, jeśli czterolatek zamiast słoń wciąż mówi [śłoń] to będziemy mówili o paralalii
• mogilalii (braku głoski): jest niczym więcej jak usunięciem danej głoski z mowy. Dziecko nie mówi słońce ani śłońce, mówi [łońce]
• sygmatyzmu właściwego czyli wymawiania szeregów ale z pewną deformacją. Deformacją tą może być na przykład seplenienie międzyzębowe. Inne wersje sygmatyzmu właściwego to przyzębowy, nosowy, krtaniowy czy szumiący. Rodzajów jest wiele i wszystko zależy od tego gdzie dziecko artykułuje.

Ważna pionizacja języka

Przyczyn braku głosek "sz", "ż", "cz", "dż" w języku dziecka jest wiele. Najczęściej jest to problem dotyczący pionizacji języka dlatego jeśli Twoje dziecko nie mówi również "l", bardzo możliwe, że właśnie znaleźliście przyczynę jego seplenienia. Leżący na dnie jamy ustnej, leniwy język, nie jest w stanie unieść swojego czubka do dziąseł i dlatego dziecko nie wypowiada w/w głosek. Często problem z pionizacją języka mają dzieci, które:

• zbyt długo ssały smoczek lub były karmione butelką,
• mają zbyt krótkie wędzidełko,
• często chorują, łapią przeziębienia i katar, które sprawiają, że dziecko musi oddychać przez usta,
• mają słabe napięcie mięśniowe języka i twarzy.

W tym przypadku logopeda zacznie pracę nad głoskami właśnie od wykonywania ćwiczeń na pionizację języka. Takie ćwiczenia możecie także wykonywać w domu sami. Następnie wywoła głoski, wyćwiczy je w sylabach, wyrazach, a następnie w zdaniach.

Czym jest w takim razie seplenienie?

No właśnie, w zasadzie jeszcze nic o nim nie napisaliśmy. Pełna jego nazwa brzmi seplenienie międzyzębowe. Jest niczym innym niż wymawianiem głosek z wsuwaniem języka między zęby. Mogą to być głoski wymagające pionizacji języka, czyli - "sz", "ż", "cz", "dż", "r", "l", "t", "d", "n", ale również takie, które wymawiamy z językiem nieco niżej - "s", "z", "c", "dz".

Do najczęstszych przyczyn seplenienia międzyzębowego należą:

• wady zgryzu (zgryz otwarty, przodozgryz): język nie ma bariery, na której może się zatrzymywać. Zdarza się również tak, że seplenienie zaczyna się u dziecka w momencie wymiany zębów.
• problemy z pionizacją języka (przyczyny wymienione wyżej): język, którego czubek ma znajdować się za górnymi zębami, nie jest w stanie się unieść i zostaje wypychany przez zęby
• dwujęzyczność i głoski międzyzębowe w drugim języku. Dziecko, które uczy się dopiero mówić, może przenosić wzorce z jednego języka na drugi i próbować mówić z czubkiem języka między zębami.

Co zrobić kiedy widzimy, że nasze dziecko zaczyna seplenić?

Taką tendencję do mówienia międzyzębowego można zauważyć już we wczesnym wieku, kiedy dzieci zaczynają mówić "t", "d", "n". Jeżeli widzimy, że język naszego dziecka nie unosi się do góry, ale chce „wcisnąć się” między zęby, najlepiej już w tym momencie wybrać się do logopedy, który pokaże jak ćwiczyć z dzieckiem.

Prościej jest znaleźć przyczynę międzyzębowości i od razu ją usunąć niż zacząć robić to dopiero gdy dziecko ma cztery czy pięć lat i zaczyna mówić w ten sposób "s", "z", "c", "dz" czy "sz", "ż", "cz", "dż".

Jak widzicie potoczne określenie seplenienia to wcale nie to samo, co pod tą nazwą oznaczają logopedzi. Ważne jest przede wszystkim ustawienie języka podczas wymawiania głosek. Jeśli język wciska się między zęby możecie podejrzewać, że sepleni. Warto wtedy iść do logopedy nawet z kilkuletnim szkrabem, zanim dziecko nauczy się tej formy mówienia i zacznie ją stosować przy kolejnych głoskach. Jeśli macie doświadczenie z seplenieniem Waszej pociechy lub podejrzewacie je u swojego dziecka dajcie znać w komentarzach jak to u Was wygląda.

Przeczytaj również:

Mój 3. latek nie mówi - jaka może być przyczyna?

Zdjęcie: Pixabay.com CC0