Gluten w diecie dziecka

Gluten jest białkiem roślinnym zawartym w zbożach takich jak: pszenica, jęczmień, orkisz i żyto. Przez wiele lat uważano, że nie należy wprowadzać go do dziecięcej diety zbyt wcześnie. Obecnie zaleca się podawanie białka w niewielkich ilościach maluszkom już od 5 miesiąca życia. Gluten znajdziemy przede wszystkim w: kaszy i kleikach pszennych, chlebach, bułkach, wyrobach cukierniczych, jak również może zawarty w produktach zawierających w swoim składzie owies.

Zmiana myślenia = mniejsze ryzyko wystąpienia chorób

Światowa Organizacja Zdrowia nakazuje wyłączne karmienie piersią dziecka do ukończenia 6 miesiąca życia. Po tym okresie należy zacząć wprowadzać maluchowi gluten (jednak nie później niż po upływie 7 miesiąca życia). Na początku rozszerzania diety dziecka, gluten powinien występować w małych ilościach, na przykład pół łyżeczki dziennie. W przypadku karmienia sztucznego lub mieszanego, gluten powinno zacząć się wprowadzać już pomiędzy 17 a 26 tygodniem życia (nie wcześniej niż w 4 miesiącu życia). Jest to ogromna zmiana w zaleceniach lekarskich i zdrowym odżywienia, w porównaniu z latami poprzednimi, gdzie gluten wprowadzano między 10 a 12 miesiącem życia dziecka. Zmiana wynika z badań i obserwacji, że im wcześniej zostanie wprowadzony gluten do diety dziecka, tym większa szansa na zmniejszenie ryzyka wystąpienia celiakii, cukrzycy typu pierwszego oraz chorób alergicznych. 

Kiedy włączyć gluten do diety dziecka?

Ekspozycja to stopniowe oswajanie organizmu niemowlęcia z glutenem. Powinna trwać pełne dwa miesiące liczone od chwili wprowadzenia substancji do diety dziecka. W przypadku karmienia piersią, pierwszy kontakt maluszka z glutenem powinien pojawić się w 6. miesiącu życia. Jeśli wcześniej zostało rozpoczęte rozszerzanie diety niemowlaka, wówczas próby podania glutenu można zrobić po 4 miesiącu.

• Etap I - Po 4. (dzieci karmione piersią) lub po 5. miesiącu życia (niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym) podawaj maluchowi niewielkie ilości białka roślinnego jako dodatek do posiłku. Raz dziennie wsyp 2-3 g kaszki manny (1/2 łyżeczki do herbaty) na 100 ml mleka, zupki lub deserku.
• Etap II - U niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym po 6. miesiącu życia należy zwiększyć ilość białka do 6 g na 100 ml mleka, obiadku lub deseru. Niemowlęta karmione piersią po pełnym okresie ekspozycji mogą przyjmować gluten bez ograniczeń.
• Etap III - Po 9. miesiącu życia zdrowe dzieci mogą przyjmować białko roślinne bez ograniczeń.

Brak tolerancji na gluten - co dalej?

Niestety, nie wszystkie dzieci dobrze tolerują gluten. Wprowadzając go do diety należy uważnie obserwować maluszka. Jeśli pojawią się niepokojące objawy niezwłocznie trzeba skontaktować się z lekarzem. Najczęstsze objawy nietolerancji to:

• ostre, natychmiastowe reakcje alergiczne: pokrzywka, czy nawet wstrząs anafilaktyczny (na szczęście występują bardzo rzadko)
• reakcje alergiczne pojawiające się z opóźnieniem (nawet do kilku dób po spożyciu glutenu) – mogą to być wysypki, biegunka, bóle brzucha, duszność i świszczący oddech
• celiakia 

W przypadku potwierdzenia nietolerancji na gluten lub celiaki należy wprowadzić odpowiednią dietę. Więcej informacji o diecie bezglutenowej znajdziesz tutaj.

Co to jest celiakia? 

Celiakia jest chorobą autoimmunologiczną, występująca u osób z predyspozycją genetyczną. Charakteryzuje się występowaniem zależnych od glutenu objawów klinicznych, przeciwciał swoistych dla celiakii i zanikiem kosmków błony śluzowej jelita. Wyróżnia się celiakię klasyczną, nietypową oraz bezobjawową. Eksperci podają, że celiakia występuje z częstością 1/100-1/300 (postać bezobjawowa) oraz 1/3000 (postać objawowa), częściej diagnozowana jest u dziewczynek. Do objawów klinicznych zalicza się:

• przewlekłą lub nawracającą biegunkę,
• bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia,
• brak przyrostu masy ciała lub spadek masy ciała,
• brak miesiączki,
• niedokrwistość z niedoboru żelaza,
• nawracające afty w jamie ustnej,
• wysypka o charakterze opryszczkowym,
• złamania patologiczne kości.

Wystąpienie wyżej wymienionych objawów u dziecka stanowi podstawę do niezwłocznego zgłoszenia się do lekarza. Wskazana jest również konsultacja gastroenterologa dziecięcego. Lekarz przeprowadzając wywiad może zapytać o dietę dziecka oraz czy są podawane produkty zawierające gluten. Gastrolog dziecięcy dodatkowo zleci badanie z krwi na oznaczenie przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej, endomysium mięśni gładkich, deaminowanej gliadynie. Czasami konieczna jest biopsja jelita cienkiego lub badanie genetyczne. 

Leczenie celiaki

Podstawą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie diety bezglutenowej, polegającej na wyeliminowaniu wszystkich produktów z jęczmienia, pszenicy i żyta. Część naukowców uważa, że należy również wyeliminować produkty z owsa. Za bezglutenowe uważa się produkty, w których zawartość glutenu wynosi <20 mg/kg. Dozwolone są ziemniaki, ryż, kukurydza, gryka, proso, soja. Stosowanie diety w dzisiejszych czasach nie powinno przysparzać problemów. W sklepach dostępne są już preparaty bezglutenowe i żywność bezglutenowa. W początkowej fazie leczenia zaleca się również podawanie  żelaza, kwasu foliowego i wapnia. Po zastosowaniu właściwej diety objawy powinny ustąpić, a w badaniu kontrolnym  krwi przeciwciała nie powinny już być obecne. Nieprzestrzeganie zaleceń dietetycznych może mieć przykre konsekwencje, włącznie ze znacznie wyższą częstością zachorowań na nowotwory przewodu pokarmowego (zwłaszcza chłoniak jelita cienkiego). 

Zdjęcie: Fotolia © aleksey ipatov All right reserved

Autor