Data publikacji:

Refluks u niemowlaka: przyczyny, objawy i leczenie

Niedojrzały układ pokarmowy jest źródłem problemów w pierwszych miesiącach życia dziecka. Jedną z najbardziej dokuczliwych dolegliwości jest refluks u niemowlaka, który polega na cofaniu się treści żołądkowej do przełyku. Najczęściej ulewanie nie jest równoznaczne z chorobą refluksową, diagnozuje się ją dopiero wtedy, gdy pojawiają się dodatkowe objawy. Sprawdź jak je rozpoznać i w jaki sposób możesz pomóc dziecku, które boryka się z refluksem.
refluks u niemowlaka

Czym jest refluks u niemowlaka?

Świeżo upieczeni rodzice często mają kłopot z odróżnieniem ulewania od patologicznego refluksu u niemowlaka. Problem w tym, że u żywiącego się wyłącznie mlekiem noworodka z niedojrzałym układem pokarmowym tak zwane regurgitacje, czyli cofanie się treści pokarmowej aż do jamy ustnej są zjawiskiem fizjologicznym, które samo w sobie nie powinno budzić niepokoju. Doświadcza go regularnie nawet połowa noworodków. Dopiero zdiagnozowanie choroby refluksowej przełyku, czyli GERD, powinno skłonić do podjęcia leczenia.
Czym jest choroba refluksowa? To występujące po posiłku cofanie się treści pokarmowej, któremu towarzyszą obfite ulewanie i wymioty oraz związane z nimi skutki regularnego podrażniania błony śluzowej gardła i przełyku. Jeśli taka sytuacja trwa długo, zaburza prawidłowy rozwój fizyczny dziecka.

Refluks u niemowlaka – objawy

Jakie są objawy refluksu u niemowlaka? Podstawową dolegliwością jest obfite ulewanie aż do wymiotów. Jeśli fizjologiczny refluks zmienia się w stan chorobowy, wracanie treści żołądka do przełyku i jamy ustnej powoduje podrażnienie błony śluzowej i nawracające zapalenia gardła i krtani. To z kolei może spowodować drażliwość i płaczliwość dziecka, prężenie się podczas karmienia i brak apetytu. Dla lekarza diagnozującego problem istotny jest również niedostateczny przyrost masy ciała niemowlaka lub anemia, związane z niewłaściwym przyswajaniem pokarmu i zmniejszonym łaknieniem.

Cichy refluks u niemowlaka – co to jest?

Nie zawsze objawy są oczywiste, możliwy jest również tak zwany refluks cichy lub utajony u niemowląt. Nie mamy wtedy do czynienia z obfitym ulewaniem, ponieważ treść pokarmowa wraca jedynie do przełyku. Pojawiają się wtedy inne objawy takie jak rozdrażnienie, płaczliwość, niechęć do jedzenia, chrypka, kaszel i nawracające infekcje górnych dróg oddechowych i ucha.

Kiedy mija fizjologiczny refluks u niemowlaka?

Fizjologiczny refluks u niemowlaka ustępuje najczęściej w okolicach pierwszych urodzin. Ulewanie staje się mniej dokuczliwe, gdy maluch częściej je stałe pokarmy i mniej czasu spędza w pozycji leżącej, a dodatkowo jego układ pokarmowy stopniowo dojrzewa. Jeżeli refluks nie mija w okolicach 12. miesiąca życia, powinno to stać się powodem zgłoszenia się do lekarza.

Diagnoza choroby refluksowej u niemowlaka

Przyczynę bolesnego i męczącego refluksu żołądkowego u niemowlaka należy odnaleźć jak najszybciej, szczególnie wtedy, gdy powoduje szereg dodatkowych objawów. Dzięki temu można wdrożyć nie tylko profilaktykę, ale także odpowiednie leczenie.
Najlepszą metodą diagnozowania choroby refluksowej jest 24-godzinna pH-metria przełyku, która pozwala mierzyć odczyn w przełyku przez całą dobę. Od niedawna łączy się ją niekiedy z impedancją przełyku, co czyni badanie dużo bardziej wiarygodnym. Badanie endoskopowe (gastroskopię) u najmłodszych wykonuje się w znieczuleniu ogólnym, które jest obciążające dla organizmu, więc lekarze zlecają je wyłącznie w sytuacji, gdy podejrzewają również inne choroby lub chcą ocenić poziom uszkodzenia śluzówki.

Refluks alergiczny u niemowlaka

Czasami refluks u noworodka i starszego niemowlaka związany jest z alergią, a nie jedynie z niedojrzałością układu pokarmowego. Jeśli objawy są wyjątkowo nasilone, na przykład występują gwałtowne i obfite wymioty, a ponadto pojawiają się dodatkowe dolegliwości, należy jak najszybciej zgłosić się do pediatry.
Jakie objawy towarzyszą refluksowi alergicznemu u niemowlaka? Są to między innymi bóle brzucha, kolki, wzdęcia i biegunka z dużą ilością śluzu. Mogą również pojawić się dodatkowo dolegliwości przypominające objawy alergii wziewnej: obrzęk błony śluzowej, katar, kaszel, zatkany nos. Bardzo charakterystyczne są problemy skórne takie jak wysypka, zwłaszcza w okolicy zgięcia kolan i łokci oraz na twarzy. Skóra staje się sucha, szorstka i swędząca.

Co stosować na refluks u niemowlaka?

Jak postępować w przypadku stwierdzenia refluksu u niemowlaka? W większości przypadków leczenie farmakologiczne nie jest konieczne. Zaczyna się zawsze od próby wprowadzenia profilaktyki.
  • dziecku należy podawać częściej mniejsze porcje pokarmu
  • nie należy robić długich odstępów między karmieniami, żeby nie dopuścić do łapczywego jedzenia
  • podczas karmienia warto robić krótkie przerwy
  • po karmieniu trzeba podnosić niemowlę do pozycji pionowej
  • pomocne bywają chusty do noszenia dzieci
  • ważne jest znalezienie odpowiedniej pozycji do karmienia
  • po karmieniu można ułożyć dziecko na brzuszku do zabawy
  • jeśli problem jest uciążliwy, warto mieszać mleko z preparatem zagęszczającym lub podawać ten produkt przed karmieniem piersią bezpośrednio do buzi
  • Jeśli istnieje podejrzenie alergii pokarmowej, ponieważ występują charakterystyczne dodatkowe objawy, konieczne będzie wprowadzenie diety eliminacyjnej przynajmniej na 2 tygodnie. Stosuje się wtedy specjalne preparaty mlekozastępcze.
    Co robić, jeśli nie działa profilaktyka, a problem, zamiast zanikać, staje się coraz poważniejszy? Konieczna jest wtedy dalsza diagnostyka pod kontrolą gastroenterologa, a jeśli potwierdzi się, że dziecko cierpi z powodu choroby refluksowej, lekarz zaleci wprowadzenie odpowiednich leków.
    Zdjęcie: Envato Elements
    Natalia Dymarczyk
    Natalia Dymarczyk

    Absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Gdańskim. Miłośniczka bliskich i dalekich wędrówek, po których chętnie zasiada do klawiatury. Lubi pisać o rodzicielstwie, aktywności i życiu codziennym