Pleśniawki

Pleśniawki to niewielkie białe plamki pojawiające się w jamie ustnej dziecka. Ten przypominający resztki mleka nalot jest objawem infekcji grzybiczej, która nieleczona może doprowadzić do problemów  z przyjmowaniem pokarmu. Zobacz co sprzyja powstawaniu pleśniawek u dzieci i jak się ich pozbyć.

Pleśniawki - u kogo występują?

Pleśniawki to określenie kandydozy jamy ustnej, czyli nadmiernego rozrostu grzyba (drożdżaka) z rodzaju Candida w tej właśnie okolicy. Ten gatunek występuje w jamie ustnej zdrowych ludzi, czasami jednak „wymyka się spod kontroli” i powoduje przykre, choć zwykle przemijające dolegliwości.

Pleśniawki są dość częste wśród niemowląt, ale mogą występować też u starszych dzieci, a nawet u dorosłych.

Jak wyglądają pleśniawki?

Charakterystyczne zmiany zlokalizowane są na błonie śluzowej jamy ustnej, najczęściej na języku, dziąsłach i po wewnętrznej stronie policzków. Na zaczerwienionej błonie śluzowej widoczne są „plamki” białego nalotu (przypominającego zsiadłe mleko), których nie da się łatwo zetrzeć. Taką próbę przetarcia błony śluzowej jamy ustnej u noworodka/niemowlęcia można łatwo przeprowadzić - nawija się na czysty palec kawałek jałowego gazika lub czystej tkaniny tetrowej zwilżonej przegotowaną wodą i delikatnie pociera taką plamkę. Małe zmiany mogą nie dawać żadnych zauważalnych objawów u dziecka i znikać samoistnie. Jednak często pleśniawki u noworodka są bolesne i mogą powodować u dziecka znaczny dyskomfort, utrudniając karmienie zarówno piersią, jak i butelką. U starszych dzieci objawy mogą nasilać się po spożyciu słonych lub pikantnych potraw. W takiej sytuacji dziecko często jest głodne, „marudne”, a nawet odwodnione.

Pleśniawki u niemowlaka - leczenie

Z pleśniawkami najlepiej zgłosić się do lekarza, zwłaszcza jeśli dotyczą one noworodka oraz gdy zmiany powodują dyskomfort u dziecka i utrudniają karmienie. Do postawienia diagnozy zwykle wystarczy obejrzenie zmian przez lekarza. Bardzo rzadko zmianom mogą towarzyszyć objawy spoza jamy ustnej, np. gorączka, powiększone węzły chłonne, wtedy należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza (zwłaszcza jeśli dziecko przyjmuje leki immunosupresyjne)

U dzieci może też występować wiele zmian zapalnych w jamie ustnej o innej przyczynie, m.in.:

• uraz mechaniczny,
• oparzenie,
• opryszczka – grupki drobnych pęcherzyków, które pękają tworzą bolesne nadżerki, a następnie strupki,
• ospa wietrzna - wysypka podobna do tej na skórze może (czasami wcześniej) pojawić się w jamie ustnej,
• herpangina - infekcja wirusowa (Coxackie A i enterowirus 71), czasami przebiegająca jako tzw. „choroba rąk, stóp i ust” (często niepoprawnie nazywana chorobą bostońską).
• zmiany alergiczne.

Co sprzyja pojawianiu się i nawrotom pleśniawek?

• wiek - najbardziej narażone są najmniejsze dzieci, zwłaszcza wcześniaki.
• antybiotykoterapia - usuwa część bakterii żyjących w jamie ustnej i „robi miejsce” dla grzyba Candida.
• inhalacje z glukokortykosteroidów (np. Nebbud, Pulmicort)
• leczenie immunosupresyjne i inne stany związane z obniżoną odpornością (np. pierwotne niedobory odporności).

Jak wyleczyć pleśniawki u dzieci?

Najczęściej lekarz przepisuje preparat zawierający nystatynę (lek przeciwgrzybiczy). Lek ma postać zawiesiny (do przygotowania z wodą). Stosuje się go miejscowo, to znaczy nanosi się na śluzówki jamy ustnej i pozostawia (zabieg ten to tzw. pędzlowanie). Zawiesinę można rozprowadzić po śluzówce przy pomocy czystej strzykawki lub jałowego gazika. Należy to robić po jedzeniu, zwykle ok. czterech razy dziennie. Prawidłowe leczenie nie powinno trwać dłużej niż 2 tygodnie (zwykle krócej). Najczęściej lek podaje się jeszcze przez 2-3 dni po ustąpieniu zmian.

Jeśli mama karmi piersią, taką samą kurację należy stosować na piersi. 

Na pleśniawki w jamie ustnej popularne są też preparaty miejscowe, dostępne bez recepty, w formie żelu jako leczenie wspomagające, łagodzące objawy. Zawierają one zwykle wyciągi roślinne (np. aloes) i łagodne dla śluzówek substancje o działaniu przeciwbakteryjnym. 

Jeśli leczenie nie przynosi rezultatów lub zmiany często nawracają i są bardzo nasilone, lekarz może zdecydować o rozpoczęciu dodatkowej diagnostyki i ewentualnym zastosowaniu innych leków, działających ogólnie.

Jak zapobiegać pleśniawkom?

• nie  oblizywać smoczka, oblizywać i całować ust dziecka
• regularnie sterylizować (przed każdym użyciem) butelkę i smoczek do karmienie
• pomocne może być regularne mycie zabawek i gryzaków, które dziecko wkłada do ust
• częstsze mycie rąk u niemowlaka

Grzybica piersi u karmiącej mamy

Czasami zdarza się, że choruje nie tylko dziecko, ale i mama karmiąca piersią. Grzyb Candida może zainfekować brodawko sutkowe. 

Grzybica brodawek daje następujące objawy:

• ból lub kłucie w czasie karmienia, utrzymujący się niekiedy też po karmieniu
• łuszczenie się i pękanie skóry w okolicy brodawki
• zaczerwienienie brodawki sutkowej i jej otoczki

W takiej sytuacji leczenie obejmuje też mamę - zwykle stosuje się miejscowo żele lub kremy z lekiem przeciwgrzybiczym (np. z clotrimazolem). Maści nakłada się po karmieniu, a przed kolejnym karmieniem usuwa się pozostałość preparatu ze skóry (odrobina mydła i spłukanie wodą powinno być wystarczające).

W ramach walki z pleśniawkami u niemowlęcia warto zgłosić się do pediatry. Zmiany są dość charakterystyczne, a dolegliwości potrafią być bardzo dokuczliwe. Leczenie jest zwykle szybkie i skuteczne (choć wymaga trochę pracy), a pocieszające jest to, że z czasem dzieci „wyrastają” z tendencji do pleśniawek.

Autor: Agnieszka Kalicka

Zdjęcie: fotolia.com