Ataki histerii i napady agresji u małego dziecka. Co robić?

Dla wielu rodziców histeria u dziecka to prawdziwy koszmar – malec krzyczy wniebogłosy, zdaje się być głuchy na jakiekolwiek uspokajające słowa, a do tego nierzadko uderza osoby będące w pobliżu albo rzuca przedmiotami. Co w takich sytuacjach należy zrobić? I czy agresja u dzieci to powód do niepokoju?

Agresja u dziecka – przyczyny

Wielu rodziców małych dzieci obawia się, że napady złości i agresji oznaczają, że dziecko nie rozwija się w prawidłowy sposób. To jednak nieprawda.

Małe dzieci – w wieku od roku do trzech czy czterech lat, stopniowo zaczynają odczuwać potrzebę niezależności i stawiania na swoim. Innymi słowy – przeżywają coś w stylu buntu, co jest jak najbardziej naturalnym etapem rozwoju. Zdecydowanie najczęściej napady agresji i histerii zdarzają się u dzieci między drugim a trzecim rokiem życia.

Dlaczego jednak dziecko, któremu się coś nie podoba albo które nie otrzymuje tego, czego pragnie, nie mówi o tym, lecz wpada w szał? To również łatwo wytłumaczyć. Po pierwsze, tak małe dzieci nie potrafią jeszcze wyrazić swoich emocji słowami – nie wiedzą, że to, co odczuwają, to np. rozczarowanie, gniew czy frustracja. Po drugie, to emocje panują nad kilkulatkami, a nie odwrotnie. Proces nabywania samokontroli dopiero się rozpoczyna, więc maluch ma prawo dać się „ponieść” uczuciom. Co oczywiście nie znaczy, że na ataki złości u rocznego dziecka, dwulatka czy trzylatka w ogóle nie należy reagować. Trzeba to robić, ale we właściwy sposób.

Histeria u dziecka – jak jej zapobiegać?

Napady złości u małych dzieci bardzo często związane są z pewnymi konkretnymi okolicznościami. Znając je, łatwiej będzie ci zapobiec trudnym do opanowania sytuacjom.
• Unikaj doprowadzania dziecka do stanu silnego zmęczenia
Bardzo łatwo o atak histerii czy napady złości u dziecka, które jest już bardzo zmęczone. Dlatego w tym szczególnym, trudnym okresie rozwoju szczególną wagę przywiązuj do rytmu dnia. Pilnuj, żeby dziecko chodziło spać na drzemki o stałych porach i nie przeciągaj czasu jego aktywności. Jeśli półtoraroczne dziecko powinno spać o 12.30, a ty o 12.15 stoisz w kolejce w markecie, to niestety możesz spodziewać się kłopotów.
• Unikaj przebodźcowania Współczesne maluchy bardzo często są przebodźcowane, a nadmiar bodźców = napady złości i agresji. Pamiętaj, że dziecko w wieku 1-3 nie powinno mieć dostępu do jakichkolwiek treści w telewizji, tablecie czy smartfonie. Jeszcze naprawdę przyjdzie na nie czas.
• Zezwól dziecku na podejmowanie pewnych decyzji
Pamiętaj, że atak histerii może mieć związek z frustracją wywołaną brakiem możliwości podejmowania jakiejkolwiek decyzji przez dziecko. Aby zmniejszyć nasilenie tej emocji, pozwól dziecku decydować w niektórych kwestiach. Zamiast kazać mu włożyć sweter, który danego dnia mu się nie podoba, daj mu dwa różne do wyboru.

Atak histerii u dziecka – co robić, gdy już wystąpi?

Oczywiście rodzic nie zawsze jest w stanie przewidzieć atak histerii u dziecka i mu zapobiec. Co robić w sytuacji, gdy malec leży na podłodze sklepu i uderza piąstkami w ziemię albo uderza obce dziecko na placu zabaw? Oto podpowiedzi.
• Histeria dziecka w sklepie
Jeśli twoje dziecko ma atak histerii w sklepie – np. dlatego, że nie zgadzasz się na zakup czegoś, czego zapragnęło, najlepiej jest po prostu zostawić zakupy i przenieść dziecko w spokojne, dalekie od ciekawskich spojrzeń miejsce (czyli np. do auta). Oczywiście możesz też spróbować ignorować zachowanie dziecka i dalej robić zakupy albo próbować je przekonać, by przestało krzyczeć. Musisz jednak mieć na uwadze, że malec w takim stanie jest „wyłączony” na argumenty – po prostu cię nie słyszy.
Po powrocie do domu warto porozmawiać z dzieckiem o tym, co się stało, posługując się instrukcją z końca tekstu.
• Atak agresji w stronę innego dziecka
Jeśli dziecko uderza inne dziecko, to również musisz je zabrać. Następnie trzeba z nim porozmawiać. Wytłumacz swojej pociesze, że rozumiesz jej złość, ale takie zachowanie nie jest dopuszczalne. I że z uwagi na to, że inne dzieci nie mogą być bite, za każdym razem, gdy sytuacja się powtórzy, zabierzesz malca z placu zabaw. To nie kara, ale naturalna konsekwencja zachowania.

• Napady agresji w domu
A co, gdy dziecko wpada w szał w domu i uderza ciebie? W takiej sytuacji zawsze zatrzymaj jego ręce – na tyle, żeby maluch nie mógł ponownie cię uderzyć. Wyraźnie podkreśl, że to boli i że takie zachowanie w waszym domu jest zakazane.
Jeśli dziecko ma atak histerii, pozwól mu się wyciszyć w swoim pokoju. Gdy zauważysz, że emocje stygną, porozmawiaj z malcem o tym, co się wydarzyło.

Napady agresji u dzieci – czego nie robić?

Pamiętaj, że agresja u dzieci w wieku od roku do trzech lat naprawdę jest jedynie naturalnym etapem rozwoju. Nie należy więc:
• karać dziecka,
• uderzać dziecka w imię zasady: „Zobacz, jak to boli” (to przemoc fizyczna),
• ustępować w sklepie, gdy dziecko histeryzuje, ponieważ rodzic nie chce mu czegoś kupić,
• unosić głosu – pamiętaj, że to ty jesteś tu osobą dorosłą, której zadaniem jest opanowanie sytuacji, a nie doprowadzenie do eskalacji negatywnych emocji.

Agresja u dzieci – jak o tym rozmawiać?

Kiedy atak histerii czy agresji będzie już za wami, koniecznie porozmawiaj z dzieckiem o tym, co się wydarzyło. Rozmowa ta może przebiegać w następujący sposób:
• wróć do wydarzenia, porozmawiaj z dzieckiem o tym, co wywołało jego złość („nie dostałeś wafelka i to cię zdenerwowało”),
• porozmawiaj o zachowaniu dziecka („Uderzyłeś mnie, pamiętasz? To mnie bardzo zasmuciło. Ja ciebie nie biję i ty mnie też nie możesz bić”),
• wytłumacz, że są inne sposoby rozładowania złości („następnym razem, gdy będziesz bardzo zły, uderz w poduszkę – nikogo to nie zaboli, a poczujesz się lepiej”),
• powiedz o naprawianiu błędów, wyjaśnij, jak dużo znaczy słowo „przepraszam” i kiedy należy go używać.