Szczepionka na różyczkę - czy jest obowiązkowa, kiedy ją zrobić? Charakterystyka, przeciwwskazania

Różyczka, odra i świnka to choroby, które cechuje wysoka zaraźliwość oraz ryzyko wystąpienia powikłań, które mogą spowodować trwały uszczerbek na zdrowiu. Polska należy do krajów, w których szczepienie przeciwko tym chorobom jest obowiązkowe. Obecnie ma ono postać szczepionki MMR - jest to trójskładnikowa szczepionka na różyczkę, świnkę i odrę. Nie są dostępne pojedyncze (monowalentne) preparaty.

Czytaj również: Szczepienia dla wcześniaka

Kiedy szczepionka powinna być podana? Czy ma skutki uboczne?

Szczepionka na różyczkę, odrę i świnkę - charakterystyka

Szczepionka na odrę, świnkę i różyczkę (MMR) zawiera w swoim składzie żywe, ale osłabione (atenuowane) szczepy wirusów. Ich podanie stymuluje wytworzenie przez organizm odpowiednich przeciwciał, a co za tym idzie - wytworzenie trwałej odporności. Chroni ona przed zachorowaniem, a w przypadku, gdy dojdzie do zakażenia - zapewnia łagodny przebieg choroby.

Szczepionka podawana jest domięśniowo lub podskórnie w dwóch dawkach (podstawowej i uzupełniającej). Można razem z nią podać także inne preparaty, jednak należy wtedy zmienić miejsce wkłucia.

Szczepionka na różyczkę i inne choroby podawana jest zgodnie z kalendarzem szczepień ochronnych.

Szczepienie na różyczkę - od kiedy obowiązkowe?

Szczepienie na różyczkę jest w Polsce obowiązkowe od 1988 roku. Początkowo szczepiono jedynie dziewczynki w 13. roku życia, podając jedną dawkę preparatu.

Począwszy od 2004 roku dodatkowo szczepiono dzieci między 13. a 15. miesiącem życia preparatem skojarzonym, niezależnie od ich płci.

Jednocześnie nadal obowiązkowe było podawanie monowalentnej szczepionki dziewczynkom w 13. roku życia.

Z kolei od 2005 roku wszystkie dzieci otrzymują dwie dawki szczepionki MMR - pierwszą między 13. a 15. miesiącem życia oraz drugą, przypominającą, która początkowo była podawana w 12. roku życia, później w 10., zaś od 2020 roku - po ukończeniu przez dziecko 5 lat, co związane jest z sytuacją epidemiologiczną w Europie.

Obecnie nie jest już dostępna monowalentna szczepionka na różyczkę.

Szczepionka na odrę, różyczkę, świnkę - skutki uboczne

Podobnie jak w przypadku każdego innego preparatu farmaceutycznego, po podaniu szczepionki mogą pojawić się skutki uboczne.

W przypadku szczepionek skojarzonych, takich jak MMR, określenie odczynów poszczepiennych bywa utrudnione. Wynika to przede wszystkim z zawartości antygenów przeciwko kilku chorobom zakaźnym. Jednak można wyróżnić najczęściej pojawiające się objawy:

utrzymujące się przez 1-2 dni po szczepieniu zaczerwienienie, obrzęk i ból w miejscu podania preparatu,

stan podgorączkowy,

powiększenie węzłów chłonnych,

nietypowy płacz u małych dzieci,

wysypka na skórze.

Objawy te są skutkiem odpowiedzi immunologicznej i świadczą o prawidłowym przebiegu uodparniania.

Niepożądane odczyny poszczepienne

Szczepionka na różyczkę, odrę i świnkę może w bardzo nielicznych przypadkach spowodować niepożądane odczyny poszczepienne, które jednak nie pozostawiają trwałych zmian w organizmie. Należą do nich:

drgawki gorączkowe (zdarzające się u gorączkujących dzieci, wynikające z niedojrzałości układu nerwowego),

reakcje alergiczne,

krwotoczne plamki na skórze,

łagodna postać zapalenia mózgu (u mniej niż jednej osoby na milion zaszczepionych).

Co ważne, przed podaniem szczepionki w formie zastrzyku, na wypadek wystąpienia silnej reakcji nadwrażliwości, należy upewnić się, że jest dostępny zestaw przeciwwstrząsowy.

Czy szczepionka na różyczkę jest na całe życie?

MMR zapewnia odporność na różyczkę, świnkę i odrę u 94-100% zaszczepionych osób. Wysoki poziom przeciwciał utrzymuje się w organizmie powyżej 16 lat, w związku z czym pojawiają się opinie, że ochrona przed chorobą zapewniana jest jedynie na kilkanaście lat.

Trzeba podkreślić, że spadek poziomu przeciwciał nie oznacza spadku odporności na daną chorobę. Badania pokazują, że każda osoba, która otrzymała dawkę szczepionki na różyczkę po 12. miesiącu życia, jest trwale chroniona przez całe życie. Sytuacja wygląda tak samo w przypadku odry i świnki. W związku z tym nie ma konieczności doszczepiania w dorosłości.