Data publikacji:

Urlop ojcowski – wymiar i formalności. Praktyczny poradnik dla taty

Dziś znacznie więcej mówi się o tym, jak ważną rolę w życiu dziecka odgrywa zaangażowany tata. Pierwsze miesiące życia maluszka to doskonały moment, by aktywnie uczestniczyć w opiece, budować z pociechą więź, a także wspierać partnerkę w pierwszych miesiącach rodzicielstwa. Polski system prawny przewiduje rozwiązanie, dzięki któremu tata może od razu zająć się niemowlęciem. Mowa tutaj o urlopie ojcowskim. W poniższym artykule wyjaśniamy, komu przysługuje, jak długo trwa i o jakich formalnościach należy pamiętać przy składaniu wniosku. Sprawdź!
urlop tacierzyński

Czym jest urlop ojcowski?

Urlop ojcowski to uprawnienie przysługujące wyłącznie tacie dziecka, niezależnie od tego, czy matka korzysta z urlopu macierzyńskiego. Warto mieć świadomość, że to oddzielna forma urlopu, której nie należy mylić z urlopem tacierzyńskim (czyli przejęciem przez ojca części urlopu macierzyńskiego) ani z urlopem rodzicielskim.
Prawo do urlopu ojcowskiego gwarantuje kodeks pracy. Jego celem jest umożliwienie ojcu aktywnego uczestnictwa w życiu dziecka już od pierwszych tygodni, a także wsparcie matki w tym nie tylko pięknym, ale też wymagającym czasie.

Jaki jest wymiar urlopu ojcowskiego?

Ojcu przysługuje 14 dni kalendarzowych urlopu ojcowskiego. To dwa tygodnie liczone z kalendarza, a więc obejmujące także weekendy i święta. Dobrą wiadomością jest to, że urlop można wykorzystać jednorazowo lub podzielić go na dwie części – po 7 dni każda. To daje większą elastyczność i możliwość dopasowania urlopu do sytuacji rodzinnej.
Trzeba jednak pamiętać o ważnym terminie – ojciec może skorzystać z urlopu ojcowskiego najpóźniej do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Po tym czasie prawo do urlopu przepada. W przypadku adopcji urlop może być wykorzystany do 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu, ale nie później niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.

Jak złożyć wniosek o urlop ojcowski?

Aby skorzystać z urlopu ojcowskiego, należy złożyć pisemny wniosek u pracodawcy najpóźniej na 7 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Pracodawca nie ma prawa odmówić udzielenia tego urlopu, jeśli wniosek został złożony w terminie.
W dokumencie należy wskazać, w jakim okresie ma być wykorzystany urlop oraz podać dane malucha (np. datę urodzenia). Do wniosku trzeba dołączyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. W przypadku adopcji należy przedstawić odpowiednie dokumenty potwierdzające przysposobienie.
Co ważne – jeśli ojciec zdecyduje się podzielić urlop na dwie części, każdą z nich należy zgłaszać osobno z zachowaniem siedmiodniowego terminu.

Czy urlop ojcowski jest płatny?

Tak, to bardzo ważna informacja – urlop ojcowski jest w pełni płatny. Pracownik otrzymuje 100% wynagrodzenia, a świadczenie wypłacane jest przez ZUS, jednak w praktyce zazwyczaj wypłaca je pracodawca, który później otrzymuje zwrot z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Urlop ojcowski nie wpływa negatywnie na wysokość innych świadczeń ani na późniejsze uprawnienia pracownicze. Okres jego trwania jest wliczany do ogólnego stażu pracy.

Ochrona pracownika podczas urlopu

W czasie korzystania z urlopu ojcowskiego pracownik objęty jest szczególną ochroną – pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w tym okresie. To zabezpieczenie ma na celu zagwarantowanie realnej możliwości skorzystania z tego prawa bez obaw o utratę zatrudnienia.

Urlop ojcowski a inne formy urlopów

Wiele osób zastanawia się, czym różni się urlop ojcowski od innych rodzajów urlopów przysługujących rodzicom. Najważniejsze różnice są następujące:
  • urlop ojcowski to 14 dni przysługujące wyłącznie ojcu, niezależnie od tego, czy matka korzysta z urlopu macierzyńskiego;
  • urlop tacierzyński to potoczna nazwa części urlopu macierzyńskiego, którą może przejąć ojciec, jeśli matka zrezygnuje z jego dalszej części;
  • urlop rodzicielski to urlop możliwy do podziału między rodziców, przysługujący po zakończeniu urlopu macierzyńskiego i trwający łącznie 41 tygodni (lub 43 tygodnie w przypadku ciąży mnogiej).
  • Wszystkie te formy można łączyć, jednak każda ma odrębne zasady, wymaga osobnych wniosków i planowania.

    Częste pytania i praktyczne wątpliwości

    Wielu ojców pyta, czy można wziąć urlop ojcowski zaraz po narodzinach dziecka. Oczywiście, jest to możliwe – wystarczy złożyć wniosek z siedmiodniowym wyprzedzeniem. Nic nie stoi też na przeszkodzie, by skorzystać z tego urlopu np. kilka miesięcy po porodzie, o ile dziecko nie ukończyło jeszcze 12 miesięcy.
    W przypadku bliźniąt urlop ojcowski nadal wynosi 14 dni – niezależnie od liczby dzieci. To prawo przysługuje na jedno wydarzenie, czyli narodziny (lub adopcję) dziecka lub dzieci.
    Warto też wiedzieć, że przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą co do zasady nie mają prawa do urlopu ojcowskiego w rozumieniu kodeksu pracy. Natomiast mogą w niektórych przypadkach ubiegać się o zasiłek macierzyński z tytułu ojcostwa, jeśli opłacają odpowiednie składki – to jednak wymaga osobnej procedury i nie jest tożsame z urlopem ojcowskim.
    Urlop ojcowski to realna szansa dla taty, by zaangażować się w życie dziecka już od pierwszych dni. To także czas, który trudno przecenić – dla dziecka, partnerki i samego ojca. Skorzystanie z tego przywileju jest proste i nie wiąże się z ryzykiem utraty wynagrodzenia czy pracy. Wystarczy pamiętać o terminie i złożyć wniosek na czas.
    Jeśli jesteś świeżo upieczonym tatą – nie wahaj się. Te dwa tygodnie mogą być jednym z najważniejszych i najpiękniejszych okresów w Twoim życiu.
    Zdjęcie: Envato Elements
    Autor: Anna Mlonka