Baza imion
Obliczanie terminu porodu
Kalkulatory
Kalendarz ciąży
Rozwój dziecka
Siatki centylowe
Grupa Facebook
Data modyfikacji:
Tajemnica dziedziczenia
Autor: Katarzyna MorycBędzie bardziej podobne do mamusi, czy do tatusia? To pytanie często zadają sobie rodzice spodziewający się dziecka. Bo przecież maluszek dostanie jedną pulę genów od mamy, a drugą od taty, wszystko wydaje się więc być proste i oczywiste. Ale wcale tak prosto nie jest, bo dziecko dostaje od rodziców podwójne porcje genów każdej cechy, a dodatkowo, geny rodziców zawierają też to, co oni otrzymali od swoich rodziców, czyli dziadków malucha. I tak dalej. Jak to więc jest z tym dziedziczeniem? I jakie cechy są dziedziczne?
Chromosomy zawarte w jądrze plemnika i jądrze komórki jajowej przenoszą tysiące genów, a każdy z nich odpowiedzialny jest za jakąś cechę nienarodzonego dziecka. W chwili zapłodnienia chromosomy łączą się w pary i tworzą niepowtarzalną kombinację. To właśnie geny w nich zawarte decydują o płci, wyglądzie, inteligencji, czy o podatności na choroby Twojego maluszka.
23 pary chromosomów
To, w jaki sposób geny są przekazywane z pokolenia na pokolenie interesowało ludzi od dawna. Pierwszym człowiekiem, który dokonał znaczącego odkrycia w tej dziedzinie był czeski przyrodnik, Grzegorz Mendel. Udało mu się ustalić, że geny da się podzielić na recesywne i dominujące. To dzięki jego pracy wiemy, jak działa dziedziczenie płci, że kobieta ma dwa chromosomy X, a mężczyzna – jeden chromosom X i jeden Y. I że to właśnie chromosom Y odpowiada za płeć męską. Mendel stworzył także prawo niezależnego dziedziczenia się cech (gdy łączą się ze sobą organizmy różniące się więcej, niż jedna cechą, każda z cech dziedziczy się niezależnie).
Za materiał genetyczny Twojego dziecka odpowiedzialnych jest 46 chromosomów. W chwili zapłodnienia, 23 chromosomy zawarte w komórce jajowej kobiety i 23 chromosomy zawarte w spermie łączą się ze sobą za pomocą cieniutkich włókien zwanych centrosomami. Mimo, że kobieta nawet nie spodziewa się, że jest w ciąży zygota znajdująca się w jej brzuchu ma już „zaprogramowaną” płeć, kolor oczu, włosów, temperament, a nawet ciśnienie krwi.
Cechy dominujące, czy recesywne?
Wszystkie informacje „zapisywane” są w 23 parach chromosomów. W każdej parze, jeden chromosom pochodzi od mamy i jeden od taty dziecka. Jednakże, potomek nigdy nie jest, po prostu, w połowie podobny do jednego rodzica i w połowie do drugiego. Dzieje się tak dlatego, że geny odpowiadające za wygląd mogą występować w różnych wariantach. Mogą to być geny dominujące, albo recesywne. Gdy spotkają się gen dominujący, czyli silniejszy, na przykład, odpowiedzialny za kręcone włosy, z genem recesywnym, czyli słabszym, odpowiedzialnym, powiedzmy, za włosy proste, to najprawdopodobniej dziecko będzie miało loczki. Najprawdopodobniej, ale nie na pewno.
Zdarza się też, że dziecko może być bardziej podobne do dziadków, a to w wyniku wymiany materiału genetycznego podczas podziału komórek. Niektóre cechy, tak dotyczące wyglądu, jak i osobowości, są cechami recesywnymi, które mogą być maskowane dominującymi genami od drugiego z rodziców i jego przodków. Wygląda to tak: dana cecha (przekazana w genach przez ojca, czyli dziadka dziecka) nie ujawniła się u taty, bo była zdominowana przez geny, które odziedziczył od swojej matki, czyli babci dziecka. Dziecko otrzymało pulę genów od taty, a w niej znajdują się też geny dziadka. Jednak, w połączeniu z recesywnymi genami od mamy, u malucha „do głosu” dochodzą, ukryte wcześniej, cechy dziadka.
Płeć dziecka
O płci dziecka decyduje zapładniający komórkę jajową plemnik. Kobieca komórka jajowa zawsze ma chromosomy X, plemniki zaś X i Y. Jeśli w momencie zapłodnienia połączą się chromosomy X i Y, to powstanie chłopiec, jeśli X i X, to dziewczynka. Chcąc dowiedzieć się, po kim dziecko odziedziczy płeć, skorzystaj z naszego kalkulatora płci dziecka.
Wariacje genetyczne - co i po kim odziedziczy dziecko?
Kolor włosów
Bywa, że choć rodzice mają ciemne włosy, a gen barwy ciemnej jest dominujący, to dziecko będzie miało włosy jasne. I wcale nie oznacza to rzekomej zdrady! Bowiem każde z rodziców mogło mieć jasnowłosego przodka, są więc nosicielami recesywnego genu jasnych włosów, a w takim przypadku istnieje 25% szans, że w chwili zapłodnienia połączą się te dwa geny recesywne i potomek będzie blondynem.
Pamiętaj jednak, że gdyby jedno z rodziców miało dwa geny dominujące odpowiedzialne za ciemne włosy, wszystkie ich dzieci miałyby ciemne włosy. A jeśli rodzice byliby blondynami, nigdy nie urodziłoby się dziecko z ciemnymi włosami. Kolor blond powstaje bowiem na skutek połączenia dwóch genów recesywnych. Zatem, w takim przypadku u obojga rodziców nie ma genu dominującego odpowiedzialnego za włosy ciemne.
Kolor oczu
Analogicznie jest z kolorem włosów. Za ich ciemną barwę odpowiada gen dominujący. I znowu, podobnie jak w przypadku koloru włosów, rodzice mogą mieć brązowe oczy, ale istnieje 25% szans, że ich potomek będzie miał oczy błękitne. Wynika to z tego, że każde z rodziców, mając niebieskookich przodków, może mieć recesywny gen odpowiedzialny za jasną tęczówkę oka. Gdy połączą się te dwa geny, dziecko będzie miało niebieskie oczy. Jednakże, jeśli jedno z rodziców ma dwa geny dominujące odpowiedzialne za ciemne oczy, jego potomek nigdy nie będzie miał jasnych oczu. Chcąc dowiedzieć się, po kim dziecko odziedziczy koloru oczu, skorzystaj z naszego kalkulatora koloru oczu.
Inteligencja
Około 20 tysięcy genów bierze udział w formowaniu mózgu. Iloraz inteligencji, zdolności plastyczne, czy łatwość nauki języków obcych mają podłoże genetyczne. Wpływ na IQ mają również wychowanie i środowisko w jakim dziecko dorasta, ale mimo wszystko, dużą rolę odgrywają geny. W 1997 roku w Stanach Zjednoczonych zbadano kilkaset dzieci o bardzo wysokim IQ - wyższym bądź równym 160 punktów. Okazało się, że zdecydowana większość z nich miała gen IGF2R - tzw. gen inteligencji.
Aby zbadać wpływ środowiska na inteligencję, obserwacji poddano także bliźnięta jednojajowe, które zaraz po urodzeniu zostały oddane do adopcji i wychowywały się w skrajnie różnych warunkach. U bliźniaków dorastających razem w 86% wyniki testu były niemalże identyczne. U wieloraczków wychowujących się oddzielnie zbieżność zaobserwowano u 76% badanego rodzeństwa. Zatem rola genów w wysokości IQ jest pewna.
Osobowość
W 11 chromosomie mieści się, odpowiedzialny za wytwarzanie dopaminy, gen D4DR. Od ilości tego neuroprzekaźnika zależą nasze samopoczucie oraz zdrowie. Jeśli D4DR jest genem długim, zmniejsza wrażliwość receptorów dopaminy i tym samym powoduje trudności z osiągnięciem dobrego nastroju. To między innymi dlatego jedni prawie zawsze są roześmiani, a inni są apatyczni, łatwo się irytują i wpadają w gniew. W genach zapisana jest także skłonność do agresji oraz okrucieństwa. Bowiem niektórzy ludzie posiadają dodatkowy chromosom Y, a to sprawia, że są wyjątkowo niebezpieczni. Na szczęście to bardzo rzadka mutacja.
Choroby
Geny są również odpowiedzialne za wiele chorób. Gdy w rodzinie wystąpiła wcześniej wada genetyczna, istnieje duże ryzyko urodzenia chorego dziecka. Niestety, tak jak w przypadku koloru włosów, czy oczu, także i w tej kwestii może zdarzyć się tak, że zdrowym rodzicom urodzi się chore dziecko. Na szczęście ryzyko jest bardzo niewielkie, gdyż niezmiernie rzadko zdarza się, aby oboje z rodziców byli nosicielami recesywnego genu odpowiedzialnego za chorobę genetyczną.
Zdjęcie: Fotolia fot. by © zinkevych
Autor
Katarzyna Moryc
Jestem pracującą mamą trzech synów i zarazem trzech wcześniaków - Marcela, Maćka i Mateusza, uwielbiam nowe wyzwania, zwłaszcza takie, które pozwalają mi się rozwijać i zdobywać nowe umiejętności. Potrafię szare i nudne zamienić w coś świeżego, uwielbiam wszystko, co kreatywne. Staram się wychowywać dzieci w duchu bliskości, jestem fanką chust i pieluch wielorazowych. Prowadzę blog KreacjoWariacje.pl
Komentarze
23-02-2021
Ocena:
Jasmine
Czyli skoro moi rodzice mają brązowe włosy a ja blond to jestem adoptowana?
28-08-2020
Ocena:
Agnieszka
Dla mnie najciekawszą sprawą jest kwestia dziedziczenia osobowości, czytałam o tym również tutaj i jest trochę więcej na ten temat: perso.in/blog/czy-dziedziczymy-osobowosc-po-naszych-przodkach/ a co to za mutacja, o której mowa, że sprawia iż ludzie są bardziej niebezpieczni?
08-07-2020
Ocena:
Ala
Jestem dziewczyną, 2 babcie ciemne włosy i oczy, dziadek ciemne włosy i jasne oczy, tata ciemne włosy i ciemne oczy,mam ciemne włosy oczy jasno niebieskie (wujkowie też ciemne włosy) a ja jestem blondynka z oczami szaro zielono brązowymi
25-04-2020
Ocena:
darecki wrocek
ja czyli chopak :D mam włosy po mamie a takze oczy po mamie i chyba to co w sercu tez
03-11-2019
Ocena:
Małgorzata
Genetyka potrafi płatać figle, co doskonale widzę po sobie. Mianowicie:-mama ma jasne oczy, ciemne włosy, cerę oliwkową-ojciec ma brązowe oczy, ciemne włosy, cerę oliwkową-JA: cera bardzo jasna-porcelanowa , bez piegów, włosy blond, oczy piwne (jaśniejsze niż u ojca, ale wciąż odcień brązowego)Odziedziczyłam natomiast po rodzicach dobre zdrowie, bo w wielu 34 lat na palcach jednej ręki mogę wyliczyć ilekroć w życiu chorowałam a zakup lekarstw na receptę jest mi praktycznie obcy (ostatni raz takowe zażywałam w dzieciństwie).
24-07-2018
Ocena:
Ewelina
Te badania są oparte o stare dane...np ...w przypadku mojej cioci ...mama Cioci - niebieskie,tata Cioci- niebieskie,ciocia -niebieskie. Mama Wujka oczy- brązowe, tata - Zielone i Wujek zielone, A Ania ich córka ma brązowe...A jest kopią Wujka...oprócz tego znam jeszcze jedna bardzo podobną sytuację. ..
08-11-2016
Ocena:
waldek_B
Bardzo fajnie i wyczerpująco
01-07-2016
Ocena:
nieznajomy
zobacz sobie kalkulator koloru oczu na dzidziusiowie chociażby - taka zabawka ale moze odpowie na twoje pytanie
20-06-2016
Ocena:
Pati
ja mam oczy zielono-brązowe, mąż niebieskie. W mojej i męża rodzinie, powtarza się kolor niebieski ale dzieciaki wszytskie mają moje oczy? Ciekawe jaka jest szansa na niebieskie?
Plamienie implantacyjne. Co to jest i jak wygląda?
2024-09-04
Plamienie implantacyjne to jedno z pierwszych subtelnych objawów ciąży, które może wzbudzać pytania i niepewność. Jest to niewielkie krwawienie, które często mylone jest z początkiem miesiączki lub problemami zdrowotnymi. Czy to jednak oznaka ciąży? Jak wygląda plamienie implantacyjne i kiedy można się go spodziewać? W tym artykule rozwiejemy Twoje wątpliwości, wyjaśniając wszystkie szczegóły na temat tego zjawiska.
Blada kreska na teście ciążowym - czy jestem w ciąży?
2022-12-28
"Gdy spojrzałam na domowy test ciążowy, zobaczyłam bardzo bladą drugą linię. Co ona oznacza? Jestem w ciąży czy nie?" Takie pytania często pojawiają się na forach wśród starających się o dziecko, a zdezorientowana potencjalna przyszła mama, po zrobieniu testu nadal nie wie, czy się cieszyć, czy nie. Dlaczego w niektórych przypadkach na testach ciążowych pojawia się cienka linia zamiast wyraźnej kreski i co taki wynik oznacza?
Dni płodne po 40. roku życia
2022-08-20
Współczesne kobiety coraz później decydują się na dziecko. Nie dziwi zatem fakt, że jedną z częściej wpisywanych do wyszukiwarki fraz jest „dni płodne po 40. roku życia”. Czy kobieta po czterdziestce ma szanse na zajście w ciążę? Jak duża jest płodność w tym wieku i w jaki sposób wyznaczyć dni płodne? Odpowiadamy na wszystkie te pytania.
Jakie jest prawdopodobieństwo ciąży w wieku 48 lat?
2022-08-19
Kobiety coraz później decydują się na macierzyństwo – niektóre myślą o dziecku dopiero po 30-tym, a inne nawet po 40-tym roku życia. Niestety z uwagi na obniżającą się płodność zajście w ciążę może okazać się wówczas wyzwaniem. Sprawdź, jakie jest prawdopodobieństwo ciąży w wieku 48 lat, 47 lat czy 46 lat i w jaki sposób dbać o siebie, będąc w ciąży geriatrycznej.
Jak odróżnić brzuch ciążowy od tłuszczu?
2022-02-09
Zastanawiasz się, jak odróżnić brzuch ciążowy od tłuszczu, żeby nie popełnić faux pas podczas ustępowania komuś miejsca w autobusie? A może chcesz wiedzieć, czy twój brzuch już staje się ciążowy, czy może jednak widzisz jedynie tłuszcz? W tym artykule znajdziesz wiele przydatnych informacji na te tematy.
Płodność mężczyzny. Jak poprawić jakość nasienia?
2021-12-02
Według ogólnych statystyk aż jedna na pięć par ma trudności z poczęciem dziecka. Ich podłożem nierzadko jest niska jakość nasienia, którą na szczęście dość łatwo można nieco podnieść. Sprawdź, jak zwiększyć płodność u mężczyzny poprzez zmianę stylu życia, ale bez ogromnych wyrzeczeń.
Ciąża po 40. roku życia. Jakie prawdopodobieństwo? Czy jest bezpieczna?
2021-10-12
Polki coraz później decydują się na macierzyństwo – wiele z nich podejmuje decyzję o staraniach o dziecko dopiero po czterdziestym roku życia. Czy jedna ciąża po 40-tce jest bezpieczna? I czy będąc w tym wieku, należy spodziewać się trudności z poczęciem? Oto wszystko, co musisz wiedzieć.