Progesteron w ciąży. Jakie normy? Co oznacza zbyt wysoki lub zbyt niski poziom?

O tym, czy ciąża będzie rozwijała się prawidłowo, decydują nie tylko geny, ale również hormony – między innymi progesteron. Sprawdź, jaką dokładnie rolę odgrywa progesteron w ciąży, o czym świadczy jego zbyt wysoki lub zbyt niski poziom i czy można go wyrównać.

Progesteron w ciąży – jaką odgrywa rolę?

Progesteron to niezwykle ważny hormon produkowany przez jajniki, nadnercza i łożysko. Odgrywa on niezwykle ważną rolę tuż przed ciążą oraz w czasie jej trwania: ułatwia zarodkowi sprawną implantację w macicy, wzmacnia mięśnie miednicy, blokuje skurcze macicy, a nawet stymuluje gruczoły piersiowe do wytwarzania pokarmu.

Progesteron w ciąży musi utrzymywać się na dość wysokim poziomie – jeśli tak nie będzie, może dojść do poronienia bądź, jeżeli ciężarna znajduje się już w bardziej zaawansowanej ciąży, do przedwczesnego porodu.

Po co się go bada progesteron w ciąży?

Nie wszyscy lekarze decydują się na badanie progesteronu w ciąży. Dla wielu z nich o wiele ważniejszych informacji na temat przebiegu wczesnej ciąży dostarcza przyrost innego hormonu – beta hCG, czyli gonadotropiny kosmówkowej.

Niemniej w niektórych przypadkach lekarz może zechcieć sprawdzić, jak wysoki jest progesteron w ciąży u danej pacjentki. Jego poziom może być wskazówką co do zagnieżdżenia się zarodka w macicy lub poza nią, rozwoju zarodka/płodu czy funkcji łożyska.

Warto zauważyć, że oznaczanie poziomu progesteronu w ciąży nie jest badaniem rutynowym. Test przeprowadza się przede wszystkim u kobiet, które zgłaszają różne dolegliwości (plamienie, krwawienie, silne bóle brzucha) oraz u tych, które korzystały z różnych metod rozrodu wspomaganego. Czasami progesteron bada się również przed ciążą – przede wszystkim w sytuacjach, gdy mimo starań danej pary nie dochodzi do zapłodnienia.

Progesteron w ciąży – przebieg badania

Jeśli lekarz uzna, że niezbędne jest oznaczenie poziomu progesteronu w ciąży, przyszła mama będzie musiała poddać się badaniu krwi. Krew pobiera się z żyły łokciowej – dokładnie tak jak do morfologii.

Do badania najlepiej jest zgłosić się w godzinach porannych, na czczo. Poza tym nie trzeba się specjalnie przygotowywać.

Wyniki badania dostępne są zazwyczaj dość szybko, bo już nawet tego samego bądź następnego dnia po pobraniu krwi. Dla wygody warto poprosić o dane umożliwiające sprawdzenie wyników w internecie – o ile w danej placówce oferuje się taką opcję.

Wyników nie należy interpretować samodzielnie, powinien zrobić to lekarz.

Normy progesteronu w ciąży

Prawidłowe poziomy progesteronu u kobiet niebędących w ciąży są zależne od fazie cyklu, w której akurat kobieta się znajduje:

faza folikularna (przed owulacją, liczona od pierwszego dnia miesiączki): między 0,057 a 0,893 ng/ml,
faza owulacyjna: 0,121 do 12,0 ng/ml,
faza lutealną (po owulacji, przed miesiączką): między 1,83 a 23,9 ng/ml.

Jeśli chodzi o progesteron w ciąży, normy prezentują się następująco:

pierwszy trymestr ciąży: od 11,0 do 44,3 ng/ml,
drugi trymestr ciąży: od 25,4 do 83,3 ng/ml,
trzeci trymestr ciąży: od 58,7 do 214 ng/ml.

Progesteron w ciąży – kiedy jego poziom potwierdza zapłodnienie?

Zasadniczo nikt nie posługuje się badaniem progesteronu, aby potwierdzić lub wykluczyć ciążę – w tym celu oznacza się poziomy wspomnianego już poziomy gonadotropiny kosmówkowej. Do pewnego stopnia może to zrobić sama kobieta, kupując domowy test ciążowy.

Niemniej warto wiedzieć, że progesteron w ciąży utrzymuje się na takim poziomie jak w fazie owulacyjnej albo zaczyna stopniowo rosnąć. Jeśli spada, to prawdopodobnie nie doszło do zapłodnienia.

Niski progesteron w ciąży – przyczyny i postępowanie

Poza wyjątkowymi sytuacjami (np. ciąża pozamaciczna) trudno jednoznacznie stwierdzić, dlaczego u niektórych przyszłych mam stężenie omawianego hormonu spada. Niemniej niski progesteron w ciąży to poważna nieprawidłowość, której konsekwencją może być poronienie (na wczesnym etapie ciąży), a także poród przedwczesny.

Objawami spadku progesteronu u kobiety ciężarnej będą przede wszystkim plamienia i krwawienia z dróg rodnych, a także skurcze (twardnienia brzucha).

Jeśli lekarz podejrzewa, że za wymienione objawy może odpowiadać spadek hormonu, może przepisać progesteron w tabletkach, zastrzykach domięśniowych albo globulkach dopochwowych. Takie leczenie nie jest dla płodu niebezpieczne – wiele kobiet otrzymuje syntetyczny progesteron w 4. tygodniu ciąży i wielu kolejnych, co nie wpływa negatywnie na zdrowie ich dzieci.

W wielu przypadkach zażywanie syntetycznego progesteronu przez kobietę w ciąży powoduje zatrzymanie krwawienia/plamienia i umożliwia zdrowy rozwój ciąży.

Należy zauważyć, że zarówno decyzję o leczeniu progesteronem, jak i zakończeniu takiego leczenia, zawsze podejmuje tylko i wyłącznie lekarz. Samodzielne działanie w tej sprawie może mieć fatalne skutki.

Wysoki progesteron w ciąży – o czym świadczy?

W ogromnej większości przypadków zmartwieniem przyszłych mam jest niski poziom progesteronu w ciąży. Należy jednak pamiętać, że gwałtowny przyrost tego hormonu także może świadczyć o anomaliach.

Nietypowe, bardzo wysokie poziomy progesteronu u ciężarnej mogą świadczyć o zaśniadzie groniastym (chorobie, której istotą jest zapłodnienie pustego jaja płodowego, wskutek czego materiał DNA ojca się duplikuje, a w macicy dochodzi do rozrostu patologicznej masy pęcherzykowej), niewydolności wątroby, raku jajników czy zespole nadnerczo-płciowym. Jeśli zatem wynik jest niepokojąco wysoki, wskazane są dalsze, dokładne badania, dzięki którym będzie można wykluczyć wymienione choroby i dolegliwości.