Data publikacji:

Hipertrofia – noworodek. Co to jest hipertrofia?

Hipertrofia płodu, inaczej makrosomia płodu, to stan, który polega na zbyt dużym – w stosunku do wieku ciążowego, przyroście masy ciała dziecka. Szacuje się, że może ona dotyczyć od 10% do nawet 20% dzieci. Jakie są przyczyny nadmiernego przyrostu masy ciała dziecka, jak się diagnozuje tę przypadłość i czy oznacza ona zagrożenie dla zdrowia noworodka lub matki?
hipertrofia

Hipertrofia – noworodek. Kiedy mówi się o makrosomii u dziecka?

O hipertrofii płodu mówi się wtedy, kiedy nienarodzone dziecko osiąga wagę zbyt dużą do wieku ciążowego, a dokładniej – kiedy wartość na siatkach centylowych przekracza 90 centyl. Wyznacza się trzy stopnie hipertrofii:
  • jeśli dziecko waży więcej niż 4 kg, mówi się o makrosomii pierwszego stopnia;
  • makrosomia drugiego stopnia jest wtedy, kiedy płód waży więcej niż 4,5 kg;
  • gdy w czasie badania USG stwierdza się, że płód waży więcej niż 5 kg, mówi się o makrosomii trzeciego stopnia.
  • Noworodek hipertroficzny – co to znaczy?

    Noworodek hipertroficzny to dziecko, które przyszło na świat z makrosomią, czyli zbyt dużą wagą. Najczęściej jest to makrosomia 1. stopnia (około 10% noworodków), bardzo rzadko natomiast 3. stopnia (jedynie 0,1% dzieci).
    Często zdarza się, że noworodek hipertroficzny jest prawidłowo rozwinięty, tj. nie zauważa się u niego innych nieprawidłowości poza dużą wagą. Niemniej u części dzieci obserwuje się dodatkowo:
  • niewłaściwe proporcje ciała, tj. zbyt małą główkę w stosunku do obwodu brzuszka,
  • nadmierne owłosienie małżowin,
  • obniżony poziom cukru we krwi,
  • zbyt niski poziom magnezu oraz wapnia,
  • niedojrzałość płuc oraz trudności z oddychaniem,
  • przerost płuc, mózgu, nerek,
  • niedojrzałość układu nerwowego.
  • Hipertrofia noworodka – przyczyny

    Do tej pory nie wiadomo dokładnie, co powoduje hipertrofię u płodu. Znane są natomiast czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzenia.
    Zdecydowanie najczęściej hipertrofia noworodka diagnozowana jest u dzieci, których matki chorują na cukrzycę. Dotyczy to zarówno cukrzycy ciążowej, jak i zdiagnozowanej wcześniej cukrzycy typu 1. bądź 2.
    Innymi czynnikami, które zwiększają ryzyko makrosomii noworodka, są:
  • otyłość matki,
  • ciąża powyżej 35. roku życia (niektóre źródła wskazują na 45. rok życia),
  • płeć męska noworodka,
  • nadciśnienie tętnicze w ciąży,
  • przenoszenie ciąży (urodzenie dziecka później niż 2 tygodnie po terminie porodu),
  • wady wrodzone bądź schorzenia genetyczne u dziecka.
  • Hipertrofia u noworodka – diagnozowanie

    Zgodnie z aktualnym Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej każda kobieta w ciąży powinna mieć wykonywane co najmniej 4 badania ultrasonograficzne (USG). To w zupełności wystarczy, aby hipertrofia płodu została zdiagnozowana. Lekarz obserwuje u maluszka grubszą warstwę tkanki tłuszczowej, a czasem również zaburzone proporcje ciała. U niektórych kobiet stwierdza się zbyt dużą macicę, a także zbyt duże ilości płynu owodniowego. Nadmiar płynu owodniowego wynika z faktu, że większe dziecko produkuje więcej moczu.
    Oczywiście wciąż zdarza się, że hipertrofia u noworodka „wychodzi na jaw” dopiero w trakcie porodu – zwłaszcza gdy następują komplikacje i poród się przedłuża, albo dopiero po przyjściu dziecka na świat. Na szczęście zdarza się to coraz rzadziej. 

    Hipertrofia płodu – ryzyko dla dziecka

    Hipertrofia płodu może stanowić dla niego duże zagrożenie. Spora waga w znaczącym stopniu zwiększa prawdopodobieństwo, że malec będzie miał trudności z przeciśnięciem się przez kanał rodny, co z kolei zwiększa ryzyko poważnych urazów. Najbardziej niebezpieczne jest niedotlenienie płodu, które może doprowadzić do uszkodzenia mózgu. Poza tym dziecku grożą:
  • zranienia, otarcia skóry,
  • porażenie splotu barkowego,
  • uszkodzenia nerwu twarzowego,
  • pęknięcie obojczyka lub obojczyków.
  • Hipertrofia u noworodka – ryzyko dla matki

    Gdy dziecko cierpi na makrosomię, zwłaszcza 2. bądź 3. stopnia, ryzyko wystąpienia komplikacji porodowych znacząco się zwiększa, co oczywiście przekłada się na zagrożenie zdrowia, a nawet życia matki.
    Najczęściej dochodzi do zatrzymania się dziecka w kanale rodnym. Jeśli płód zszedł już bardzo nisko do kanału rodnego, może być konieczne zastosowanie kleszczy albo próżnociągu, w innych przypadkach niezbędne jest cesarskie cięcie.
    Poza powyższym, hipertrofia u noworodka może doprowadzić do okołoporodowych uszkodzeń macicy albo kanału rodnego. Zwiększa się również ryzyko wystąpienia u kobiety krwotoku poporodowego.
    Z uwagi na przedstawione zagrożenia w przypadkach zdiagnozowania u dziecka makrosomii konieczne jest zrezygnowanie z porodu siłami natury na rzecz cesarskiego cięcia.

    Hipertrofia u noworodka – jak jej zapobiegać? Co robić, gdy zostanie zdiagnozowana?

    Gdy u dziecka zostaje zdiagnozowana hipertrofia, niezwykle ważne jest zmniejszenie kaloryczności diety matki oraz porzucenie złych nawyków żywieniowych (jedzenie o późnych porach, sięganie po tłuste albo bardzo słodkie przekąski) oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Warto też wiedzieć, że te czynniki – aktywność oraz ograniczanie kaloryczności, mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia u dziecka tego zaburzenia. Innymi słowy – przyszła mama powinna stosować się do tych zaleceń już od początku ciąży.

    Hipertrofia noworodka a jego rozwój w późniejszych latach

    Hipertrofia u noworodka najczęściej nie ma żadnego przełożenia na jego późniejszy rozwój – dziecko rodzi się np. z wagą 4,2 kg, a potem rozwija się dokładnie tak, jak powinno. Niemniej należy wiedzieć, że u takich dzieci występuje zwiększone ryzyko niektórych zaburzeń i przypadłości – np. cukrzycy, nadwagi czy zwiększonego poziomu cholesterolu. Stąd też bardzo ważne jest, aby zwracać szczególną uwagę na odpowiednią dietę malca oraz zachęcać go do częstej aktywności fizycznej.
    Zdjęcie: Envato Elements
    Robert Wojtaś
    Robert Wojtaś

    Absolwent Akademii Morskiej i pasjonat motoryzacji. W wolnym czasie czyta, tworzy własne meble i podróżuje z dwoma fantastycznymi synami oraz żoną. Uwielbia eksperymentować w kuchni, poznawać nowe miejsca i spędzać wieczory filmowe w gronie stałych przyjaciół.