Odruchy u noworodka

Kiedy dziecko przychodzi na świat, bada je neonatolog (lekarz pediatra specjalizujący się w opiece nad noworodkiem). W trakcie uważnej obserwacji malucha dokonuje oceny jego zdrowia, waży go, mierzy, osłuchuje serce i płuca, a także obserwuje rekcje na bodźce pochodzące z otoczenia. Jakie odruchy są przez niego sprawdzane? Jakie są charakterystyczne dla noworodka, a jakie dla starszego dziecka?

Odruch ssania i połykania

Poznając noworodka, nie sposób nie zauważyć odruchu ssania. Dziecko ssie, praktycznie nieustannie. Rączki, kocyk, własny język ... Nic w tym dziwnego. Ssanie to najważniejszy odruch, gdyż jest niezbędny do przeżycia i prawidłowego rozwoju dziecka. Natychmiast po porodzie dziecko próbuje ssać wszystko co znajdzie w zasięgu buzi, a więc: pierś, smoczek, ale potrafi też ssać palec włożony do ust. Dopiero około 2. miesiąca życia odruch ten zostaje zastąpiony bardziej dojrzałym ssaniem. 

Odruch Roottinga - odwracania głowy w kierunku piersi

To reakcja powiązana z odruchem ssania. Mniej więcej do 4. miesiąca życia po dotknięciu policzka noworodek odwraca głowę w jego kierunku i otwiera buzię. Jest to instynktowne zwrócenie się malucha w stronę piersi.

Odruch Moro

Odruch Moro jest instynktowną reakcją na zagrożenie i prawdopodobnie stanowi pozostałość pierwotnego odruchu chwytania matki w chwili niebezpieczeństwa. Czasem wygląda przerażająco – dziecko gwałtownie prostuje ręce, nogi i palce. Wyrzuca je, napręża się całe i odchyla głowę, a następnie podkurcza kończyny i zaciska piąstki wykonując gest obejmowania. Przy tym wszystkim zaczyna głośno płakać, często wręcz wrzeszczeć. Odruch Moro występuje w reakcji na głośny dźwięk lub nagłą zmianę pozycji głowy (wynikającą np. z pociągnięcia kocyka, niespodziewanej próby podniesienia go itd). Odruch ten zanika około 4. miesiąca życia (zastępuje go odruch wzdrygnięcia), gdy dojrzewa układ nerwowy, a utrzymywanie się go u starszego dziecka powinno zaniepokoić opiekunów.

Odruch Babińskiego

Dotknięcie wewnętrznej strony stopy (ruchem od piet do palców) powoduje odgięcie dużego palucha i rozsuniecie pozostałych. Jest to odruch Babińskiego. Z wiekiem zanika (choć może występować nawet do drugiego roku życia) i zastępuje go odruch podeszwowy, czyli zwinięcie palców podczas drażnienia. Później odruch Babińskiego występuje w przypadkach uszkodzenia układu nerwowego, jest więc sprawdzany jako pierwszy podczas badania neurologicznego.

Odruchy chwytania, chodzenia i pływania

Czasami rodziców zaskakuje, że ich dziecko tuż po urodzeniu z taką siłą łapie podany palec. Nie robi tego świadomie. To także jest odruch, który pojawia się, gdy dotkniemy wewnętrzną stronę dłoni malucha. Z kolei dziecko przytrzymane nad podłożem w taki sposób, że odtyka go stopami, zaczyna wykonywać ruch przypominający kroczenie. Oba te odruchy zanikają w 3-4 miesiącu życia. Do szóstego miesiąca natomiast utrzymuje się odruch pływania – dziecko zanurzone w wodzie wstrzymuje oddech i wykonuje ruchy rękami i nogami (tego odruchu nie wolno samemu sprawdzać bez nadzoru specjalisty).

Zdjęcie: Fotolia fot. by © Franz Pfluegl

Autor