ZZO - znieczulenie zewnątrzoponowe
Autor: Katarzyna Moryc
Poród już nie musi kojarzyć się wyłącznie z bólem. Nowoczesne formy znieczulenia, jak znieczulenie zewnątrzoponowe są uznawane za bezpieczne dla mamy i dziecka, a do tego mogą oszczędzić rodzącej niepotrzebnego stresu.
ZZO - co to takiego?
Znieczulenie zewnątrzoponowe, czyli właśnie ZZO, to forma znieczulenia regionalnego, w której podane pacjentowi leki wywołują przerwanie przewodnictwa nerwowego, czyli działają przeciwbólowo.
Zabieg ten wykonuje anestezjolog po uprzednim znieczuleniu i odkażeniu miejsca wkłucia (kolejne wkłucie i podanie środków do znieczulenia zewnątrzoponowego jest bezbolesne). Następnie, za pomocą igły, lekarz umieszcza cienki, plastikowy cewnik w przestrzeni zewnątrzoponowej kręgosłupa (przestrzeń ta znajduje się blisko rdzenia kręgowego, ale nie w jego bezpośrednim sąsiedztwie, dzięki czemu ryzyko uszkodzenia rdzenia jest bliskie zera). Wkłucie wykonuje się między trzecim, a czwartym kręgiem odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Przez cewnik preparaty przeciwbólowe docierają do płynu mózgowo-rdzeniowego, przerywają przewodnictwo nerwowe i blokują ból. ZZO jest bardzo skuteczną formą łagodzenia bólu, gdyż zmniejsza jego odczuwanie o 75% - 100%.
Czytaj więcej na temat:
Aplikacja znieczulenia
Podczas aplikacji ZZO, możliwe są dwa warianty ułożenia kobiety:
- cewnik jest zakładany w pozycji bocznej - kobieta leżu na boku z nogami przyciągniętymi do klatki piersiowej),
- cewnik jest zakładany w pozycji siedzącej - kobieta siedzi po turecku i jest mocno pochylona do przodu.
W obu przypadkach, wykonywanie znieczulenia jest niemal bezbolesne, a znieczulana kobieta może odczuwać jedynie lekki dyskomfort.
Zalety znieczulenia zewnątrzoponowego
- Rodząca kobieta jest w pełni przytomna i współpracuje z lekarzem i położną.
- Odczuwane przez kobietę skurcze są łagodne i nie powodują silnego bólu.
- Współczesne znieczulenia nie ograniczają ruchów rodzącej kobiety.
- Ewentualne nacięcie krocza (oraz jego zszycie) jest bezbolesne.
- Bezpośrednio po porodzie, mama może przytulić dziecko, a już po kilku chwilach - może przystawić maluszka do piersi.
Wady znieczulenia zewnątrzoponowego
- Niektóre badania wykazują, że podanie ZZO wydłuża II okres porodu.
- ZZO może zaburzyć tak zwany „pik oksytocynowy”, czyli nagły wyrzut oksytocyny, który następuje przy urodzeniu dziecka. Przyspiesza on i wzmacnia ostatnie skurcze, a także, jest odpowiedzialny za proces „zakochania się matki w dziecku”.
- Badania pokazują także, że przy porodach z użyciem znieczulenia zewnątrzoponowego częściej dochodzi do konieczności podania oksytocyny w celu przyspieszenia porodu.
- Choć badania nie wykazały go jednoznacznie, część z nich pokazuje, że istnieje związek ZZO ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia niższych wartości ocen w skali Apgar (w 1 i 5 minucie).
Powikłania znieczulenia zewnątrzoponowego
Znieczulenie zewnątrzoponowe niesie niewielkie ryzyko powikłań. Do najczęstszych należą:
- gorączka,
- zawroty i silne bóle głowy (zazwyczaj występują, gdy dochodzi do przebicia opony twardej w trakcie zakładania znieczulenia),
- nudności i wymioty,
- ból pleców,
- świąd ciała,
- powstanie krwiaka w przestrzeni zewnątrz oponowej (ryzyko wynosi mniej niż 1 : 150 000),
- niedociśnienie (występuje u ok. 805 rodzących kobiet)
Kiedy nie można zastosować ZZO?
To, czy kobieta chce otrzymać znieczulenie zewnątrzoponowe to jedno. Inną sprawą jest czy może. Nie każda z nas kwalifikuje się do otrzymania tego rodzaju znieczulenia. ZZO nie można podać, gdy:
- kobieta przyjmuje niektóre leki (głównie przeciwzakrzepowe),
- kobieta cierpi na poważną chorobę układu krwionośnego (np. zaburzenia krzepnięcia krwi, małopłytkowość, chorobę hemolityczną), ma padaczkę lub inną chorobę neurologiczną,
- lekarz nie jest w stanie znaleźć odpowiedniego miejsca na wkłucie, na przykład z powodu wady kręgosłupa, czy dużej masy ciała, lub gdy kobieta ma świeżą ranę na plecach w obszarze podania ZZO
- kobieta obficie krwawi podczas porodu,
- ciężarna jest uczulona na środek znieczulający
- w szpitalu nie pracuje na stałe anestezjolog,
- poród jest już w zaawansowanej fazie – podanie znieczulenia zewnątrzoponowego ma sens, gdy rozwarcie wynosi od 3 cm do 7 cm.
Czyta również:
Poród naturalny - przebieg krok po kroku
Późne odcięcie pępowiny to same korzyści dla dziecka
