Lęk separacyjny u dzieci – jak go zwalczyć, ile trwa

Autor: Katarzyna Chmielewska-Walas

Dziecko zaczyna płakać, gdy mama znika z zasięgu wzroku, wciąż chce być na rękach, zasypia tylko przytulone albo budzi się w nocy wiele razy? To może być lęk separacyjny. Sprawdź, kiedy się pojawia i czy można z nim walczyć.

Lęk separacyjny jest naturalnym etapem rozwoju dziecka i daje o sobie znać kilkukrotnie w ciągu pierwszych lat życia dziecka. Najbardziej rodzicom daje się we znaki lęk separacyjny, który pojawia się u niemowląt około 6-7 miesiąca życia. Zwykle na tym etapie dziecko zaczyna wstydzić się obcych, nie jest zadowolone, gdy rzadko widywana rodzina czy znajomi biorą je na ręce. Do tego, gdy mama znika z zasięgu wzroku dziecko się niepokoi, płacze, czasem trudno je uspokoić.

Jakie mogą być objawy lęku separacyjnego w pierwszym roku życia:

częste pobudki w nocy
domaganie się wspólnego spania
domaganie się noszenia na rękach
niepokój lub płacz, gdy mama lub inny „główny” opiekun znika z zasięgu wzroku

Psychologowie tłumaczą lęk separacyjny tym, że maluch nie jest w stanie pojąć na tym etapie rozwoju, że zniknięcie mamy jest czasowe. Dopiero po pewnym czasie dociera do niego, że nawet, jeśli mama zniknie, to na pewno wróci. Niewiele wiadomo na temat postrzegania i poczucia czasu u małych dzieci, ale w okolicach pierwszego roku życia lęk separacyjny zaczyna się wyciszać.

Czy można zwalczyć lęk separacyjny u dziecka?

Objawy niepokoju i płacz po zniknięciu mamy są naturalnym etapem rozwoju. Nie ma w tym nic nieprawidłowego. Z pewnością dziecko nie jest nadmiernie przywiązane czy uzależnione od mamy, choć niektórzy z pewnością będą tak mówić. Nie ma nic złego w silnej więzi między rodzicami a dzieckiem. Na uczenie niezależności jeszcze przyjdzie czas i z pewnością dziecko samo będzie dążyć do usamodzielnienie, kiedy będzie na to gotowe. Kluczowe dla oswajania lęku separacyjnego jest poczucie bezpieczeństwa i bliskości. Zadziała to o wiele skuteczniej niż celowe ćwiczenie rozstania. Pomocne może być jednak wspomaganie percepcji poprzez zabawy typu „akuku”. Chowanie i poszukiwanie przedmiotów i tym podobne.

Sposoby na lęk separacyjny u dziecka:

zabawy w chowanie i szukanie przedmiotów
zabawa w „ciepło zimno”
zabawy w „akuku” – chowanie się pod apaszką, za książką, a także zakrywanie twarzy dłońmi

Kiedy lęk separacyjny powinien budzić niepokój

Jeśli maluch wpada w histerię trudną do ukojenia, a podczas nieobecności mamy ma oznaki stresu, jak bóle brzucha, bezsenność, kłopoty z oddychaniem może to świadczyć o tym, że lęk separacyjny jest bardzo silny. Warto rozważyć kontakt z psychologiem dziecięcym.

Lęki u starszych dzieci

U starszych dzieci również pojawiają się lęki przed rozstaniem z rodzicami, mogą objawiać się prośbami o to, by rodzic nie szedł do pracy, aby zostać w domu. Często zdarzają się nocne lęki związane z lękiem o nieobecność rodziców, koszmarami, że któreś z nich zniknęło. Częste obawy i pytania dotyczące śmierci – to także naturalny etap rozwoju. Kiedy lęk separacyjny może być źródłem niepokoju? Kiedy objawy somatyczne są dotkliwe (bóle brzucha, problemy ze snem.

Autor

Katarzyna Chmielewska-Walas

z wykształcenia kulturoznawczyni, z zawodu dziennikarka i redaktorka o niecodziennym hobby: doradczyni noszenia dzieci w chustach i nosidłach miękkich. Współautorka książki "Notatki z rodzicielstwa bliskości" (Wyd. Harmonia 2018). Mama Hani i Zosi, redaktorka portalu Dzidziusiowo.pl w latach 2018-2020.