Dostępność preparatów powszechnie stosowanych w chorobach układu oddechowego, którym towarzyszy kaszel, nie w każdym przypadku ułatwia leczenie tych schorzeń. Należy uważać by nie popełnić błędu i nie podać kaszlącemu dziecku niepotrzebnego, czy nawet szkodliwego lekarstwa. Dlatego warto nabyć umiejętność odróżniania kaszlu „suchego” od „mokrego”.
Kaszel to czynność fizjologiczna polegająca na gwałtownym wypchnięciu powietrza z dróg oddechowych przy współudziale wielu mięśni. Kasłanie możemy podzielić na tzw. „suche” i „wilgotne” – podział ten opiera się o kryterium obecności w drogach oddechowych wydzieliny, bądź jej braku.
W „pozaoskrzelowych” chorobach układu oddechowego nie dochodzi do produkcji wydzieliny, stąd mówimy o suchym kaszlu. Pojawia się on np. przy zapaleniu opłucnej, przy złamaniach żeber, w zapaleniu krtani, czy w przypadku drażnienia ośrodka oddechowego znajdującego się w mózgu. Poza tym nieproduktywne kasłanie występuje w chorobach śródmiąższowych płuc. Również w niektórych schorzeniach typowo „oskrzelowych” mamy do czynienia z suchym kaszlem: mowa tu np. o astmie, czy ostrym okresie wirusowego zapalenia oskrzeli.
Kaszel wilgotny występuje w chorobach przebiegających z zaleganiem wydzieliny w dolnych drogach oddechowych. W przypadku tego typu kasłania dochodzi do odkrztuszania płynnej wydzieliny, której charakter może wskazywać na przyczynę. Zielona lub żółta (ropna) najczęściej świadczy o zapaleniu zatok przynosowych, oskrzeli lub płuc. Przy dużej ilości takiego płynu podejrzewa się rozstrzenie oskrzeli, czy pęknięcie ropnia płuca (w tym drugim przypadku duże objętości pojawiają się nagle). Nieprzyjemny zapach śliny może świadczyć o infekcji bakteriami beztlenowymi. Jeżeli maluch choruje na przewlekłe zapalenie oskrzeli to wydzielina ma charakter śluzowy, gęsty, jest lepka i pojawia się najczęściej rano. Odkrztuszanie „grudek” i „czopów” ma miejsce w mukowiscydozie, natomiast domieszka pokarmu świadczyć może o obecności wrodzonej wady układu oddechowego – przetoki tchawiczo-przełykowej. Kaszlem wilgotnym, produktywnym, nazywa się również stan, w którym wydzielina zawiera krew (jest to tzw. krwioplucie).
Kasłania nie ocenia się na podstawie postawionej diagnozy – lekarz nazywa kaszel wilgotnym lub suchym dopiero, kiedy „usłyszy” kaszlącego malucha. Odróżnienie mokrego kasłania od nieproduktywnego ma znaczenie w doborze odpowiedniej terapii objawowej – inne postępowanie podejmuje się w leczeniu wilgotnego, a inne w terapii suchego kaszlu.
Przeczytaj również: