Ospa wietrzna u dzieci

Ospa wietrzna, nazywana jest wiatrówką, dlatego, że wirus, który powoduje tę chorobę jest mocno zaraźliwy. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, źródłem jest osoba chorująca na ospę lub półpasiec. Wirus może zostać przeniesiony przez wiatr nawet na odległość kilkudziesięciu metrów.

Spis treści:

Objawy ospy wietrznej u dzieci

Ospa wietrzna - czas trwania i zaraźliwość

Pielęgnacja skóry przy ospie wietrznej

Ospa wietrzna u dzieci - leczenie

Zapobieganie ospie wietrznej

Powikłania po ospie wietrznej

Półpasiec a ospa wietrzna

Ospę wietrzną powoduje wirus z grupy herpeswirusów VZV (Varicella Zoster Virus). Od kontaktu z zarażoną osobą do rozwoju choroby i pierwszych objawów u zakażonego mija nawet 2-3 tygodnie. Najczęściej na wiatrówkę chorują dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Zwykle ospa wietrzna u dzieci przebiega łagodnie, ale jeśli już wystąpią powikłania, mogą być poważne. Szczególnie u młodszych dzieci. Tym, czego zwykle objawiają się rodzice są blizny po krostkach, które są charakterystycznym objawem ospy wietrznej. Niektórzy pamiątki po ospie wietrznej noszą całe życie.

Objawy ospy wietrznej u dzieci

Wystąpienia pierwszych objawów ospy wietrznej można się spodziewać 2 do 3 tygodni po kontakcie z zarażoną osobą. Zwykle zanim wystąpią bardziej jednoznaczne objawy wiatrówki, zarażona osoba czuje się źle, ma gorączkę, może odczuwać  bóle mięśni, czy „łamanie w kościach”. Może również występować katar.

• pierwszym charakterystycznym objawem ospy wietrznej jest wysypka, pierwsze krostki pojawiają się zwykle na tułowi, z czasem rozprzestrzeniają się na twarz, nowe krostki pojawiają w rzutach nawet przez kilka dni
• powiększenie węzłów chłonnych potylicznych
• wysypce towarzyszy uporczywy świąd
• krostki początkowo mogą mieć postać czerwonych plam, by po krótkim czasie zmienić postać w pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, wypukłe pęcherzyki pękają i zasychają tworząc charakterystyczne strupki
• krostki mogą występować także na błonach śluzowych nosa, gardła, wewnątrz jamy ustnej, a także w strefach intymnych, w uszach i w głowie, to może być bardzo uciążliwe

Ospa wietrzna – czas trwania i zaraźliwość

Trudno jest zapobiec zarażeniu się dziecka ospą wietrzną, bo chory zaraża na krótko (ok. 2 dni) przed pojawieniem się pierwszych objawów. Gdy ospa pojawi się w skupisku, gdzie bardzo łatwo o zakażenie drogą kropelkową, zachoruje nawet 80 proc. dzieci, które jeszcze nie przechodziły wiatrówki. Dziecko zaraża przez cały okres trwania choroby, a najbardziej zaraźliwy jest płyn surowiczy, który znajduje się w pęcherzykach na skórze. Przyjmuje się, że wirus przestaje zarażać w momencie, gdy wszystkie wykwity przyschną i zamienią się w strupki. Ospa wietrzna u dzieci zwykle trwa to od 7 do 10 dni, ale zanim wygoją się strupki, minąć może nawet 3 tygodnie. Strupki po wysypce spowodowanej przez wiatrówkę mogą być bardzo głębokie i pozostawiać blizny.

Pielęgnacja skóry przy ospie wietrznej u dziecka

Wiele się zmieniło w ostatnich latach i zalecenia dotyczące stosowania pudrodermu oraz unikania kąpieli w trakcie ospy wietrznej dawno już przeszły do lamusa. Obecnie lekarze podkreślają, że ważny jest dostęp powietrza do skóry, dbanie o higienę i zapobieganie nadkażeniom. Jak w każdym przypadku, gdy mamy do czynienia z uszkodzeniem skóry dojść może do powikłań. Szczególnie, że wiatrówce towarzyszy świąd i drapiąc się, dziecko może pogłębiać ranki i zakażać je drobnoustrojami z rąk i paznokci. Dlatego przy ospie wietrznej trzeba dziecko myć, najlepiej niezbyt ciepłą wodą i nie za długo. Ważny jest dostęp powietrza do gojących się krostek, więc nie stosuje się obecnie żadnych ciężkich specyfików a jedynie łagodne pianki, które ograniczają świąd. Wyjątkowo uciążliwe wykwity można smarować wodnym roztworem fioletu (pyoctanina, fiolet gencjanowy). Nabieramy fiolet na patyczek higieniczny i punktowo stosujemy na krostki. Gencjana dezynfekuje, ściąga i wysusza pęcherzyki. Zalecana jest też letnia, krótka kąpiel w nadmanganianie potasu (roztwór powinien być tylko lekko różowy). 

CZYTAJ WIĘCEJ: Ospa u dzieci. Czym smarować skórę? 

Ospa wietrzna u dzieci - leczenie

Na ospę nie ma lekarstwa. Stosuje się jedynie leki, które łagodzą objawy choroby. Ważne, aby odpowiednio pielęgnować skórę, a w razie gorączki i bólu głowy podawać paracetamol a nie ibuprofen czy aspirynę. Ibuprofen przy ospie wietrznej może nasilać objawy i prowadzić do niebezpiecznych skutków ubocznych. Natomiast aspiryny nie podaje się dzieciom ze względu na niebezpieczeństwo wystąpienia zespołu Reye’a.  Lekarz może zdecydować o podaniu leków przeciwwirusowych, które mogą złagodzą przebieg ospy wietrznej u dzieci. Zwykle lekarze robią tak w przypadku dzieci z obniżoną odpornością, niemowląt i małych dzieci lub rodzeństwa narażonego na intensywny kontakt z bratem lub siostrą (po intensywnej ekspozycji na wirusa przebieg choroby zwykle jest cięższy).

Zapobieganie ospie wietrznej

Zapobiec zachorowaniu na ospę wietrzną można tylko poprzez szczepienie. Rodzice spotykają się z zaleceniem, żeby podać dziecku szczepionkę zaraz po kontakcie z osobą zakażoną, jeśli dowiemy się, że taki kontakt miał miejsce. Badania dowodzą, że podanie jednej dawki szczepionki  w trakcie 72 h po kontakcie z wirusem, wprawdzie nie zapobiega zachorowaniu na ospę u dzieci, ale istotnie łagodzi przebieg ¹ ).  Szczepionki na ospę wietrzną są refundowane jedynie dla dzieci do 3 roku życia uczęszczających do żłobków.

Powikłania po ospie wietrznej

Powikłania po ospie wietrznej u zdrowych dzieci występują u zaledwie kilku procent przypadków, ale mogą być poważne. Są to zwykle choroby skórne  zakażenie gronkowcem, liszajec. Niestety zakażenie skóry gronkowcem może doprowadzić nawet do sepsy. Do częstszych powikłań należy również zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub porażenie nerwów czaszkowych. Często mówi się o tym, żeby „nie przeziębić” ospy i jest w tym nieco prawdy. W trakcie przechodzenia wiatrówki należy zwrócić baczną uwagę na to, aby nie "dołożyć" kolejnej infekcji. Dlatego zalecane jest pozostanie w domu, odpoczywanie, picie dużej ilości płynów i staranne dbanie o higienę skóry.

CZYTAJ TAKŻE: Ospa party – niebezpieczne przyjęcie dla zdrowia dziecka

Półpasiec a ospa wietrzna

Wiatrówkę i półpaśca wywołuje ten sam wirus. Kiedy przechodzimy wiatrówkę po raz pierwszy wirus pozostaje w naszych zwojach nerwowych i może tam przebywać w uśpieniu przez długi czas. Przechorowanie ospy daje odporność na chorobę przez wiele lat, ale u ok. 5 procent przypadków może dojść do ponownego zachorowania. Dzieje się tak zwykle w momentach przedłużającego się obniżenia odporności na skutek osłabienia inną chorobą, zmęczeniem, wyczerpaniem, przedłużającym się stresem. Półpasiec wywołuje dotkliwy ból, bo wirus atakuje komórki nerwowe. Natomiast wysypka występuje zwykle tylko na jednej połowie ciała, zazwyczaj na tułowiu, rzadziej na twarzy. Szczególnie niebezpieczna jest postać oczna półpaśca, gdy zaatakowana jest rogówka i spojówka. Konieczna jest wówczas szybka interwencja okulisty, bo powikłaniem postaci ocznej półpaśca może być porażenie nerwu gałki ocznej.

Więcej na temat chorób wirusowych przeczytasz w tekście: Ospa w ciąży.

¹ Źródło: "Ocena skuteczności atenuowanej szczepionki przeciwko ospie wietrznej u dzieci po kontakcie z chorym w warunkach domowych".

"Choroby wieku dziecięcego", S. Strobel, S.D. Marks, P.K.Smith, M.G. El Habbal, L. Spitz, wyd. PZWL 2010

Autor