Antykoncepcja przy karmieniu piersią

Istnieje obiegowa opinia, że karmiąc piersią nie można zajść w ciążę. Spotkać można się także z mitem, że karmiąc nie wolno stosować antykoncepcji hormonalnej. To nie do końca prawda. Istnieje zjawisko niepłodności laktacyjnej, ale wymaga ono spełnienia kilku warunków, poza tym trudno określić czas jego trwania. Skuteczne zapobieganie ciąży jest możliwe, także za sprawą antykoncepcji hormonalnej. Ważny jest jednak dobór hormonów, które się stosuje.

fot. Pixabay.com

Spis treści:

Niepłodność laktacyjna

Warunki niepłodności laktacyjnej

Antykoncepcja hormonalna a karmienie piersią

Jednoskładnikowa pigułka antykoncepcyjna - minipigułka

Zastrzyk antykoncepcyjny

Hormonalna wkładka domaciczna

Środki mechaniczne - antykoncepcja podczas karmienia piersią

Niepłodność laktacyjna

Natura wyposażyła kobiety w naturalny mechanizm obronny przed zbyt częstym rodzeniem dzieci. Aby organizm miał szansę się zregenerować, a niemowlę otrzymało w pierwszym miesiącach życia, to, co niezbędne, natura wypracowała mechanizm tzw. niepłodności laktacyjnej. Oznacza to, że po porodzie, przy wyłącznym karmieniu piersią, kobieta nie miesiączkuje i nie ma owulacji mniej więcej przez 6 miesięcy.  Dzięki temu nie zachodzi w ciążę.

Warunki niepłodności laktacyjnej:

• brak miesiączki po porodzie
• wyłączne karmienie piersią (bez dopajania wodą i podawanie mleka modyfikowanego), także w nocy
• karmienie piersią na żądanie
• przerwa nocna w karmieniu nie dłuższa niż 6 godzin
• nieużywanie smoczka uspokajacza (dziecko reguluje potrzebę ssania wyłącznie ssaniem piersi)

Organizm ludzki jest bardzo wyczulony nawet na najmniejsze zmiany dlatego też nie warto w stu procentach polegać na niepłodności laktacyjnej. W pierwszych miesiącach warto wspomagać się metodą mechaniczną, na przykład prezerwatywą, a następnie można stosować antykoncepcję hormonalną. Warto jednak wiedzieć, że jest tylko jeden hormon jest bezpieczny w czasie karmienia piersią - jest to progestagen. Dlatego dopuszczalne jest stosowanie preparatów hormonalnych jednoskładnikowych. Te preparaty, które zawierają progestagen oraz estrogen nie powinny być stosowane. Estrogen nie tylko wpływa na laktację - może spowodować zmniejszenie wydzielania mleka, co szczególnie przy karmieniu noworodka może być niebezpieczne. Dodatkowo estrogen przenika do mleka i może zaburzyć gospodarkę hormonalną dziecka.

Antykoncepcja hormonalna a karmienie piersią

Antykoncepcja hormonalna przy kamieniu piersią jest dopuszczalna, pod warunkiem, że dostarczamy do organizmu tylko jeden hormon - pogestagen.  Hormon ten nie przenika do pokarmu, nie zaburza gospodarki lipidowej oraz nie wpływa na powstawanie zakrzepów. Ma jednak ogromną wadę – może powodować zaburzenia miesiączkowania. Począwszy od zupełnego zahamowania krwawienia, przez nieregularność jego występowania, a na ciągłych plamieniach skończywszy. Progestagen może być dostarczany do organizmu w pigułkach, zastrzykach antykoncepcyjnych, a także przy stosowaniu wkładki domacicznej, która uwalnia hormon bezpośrednio do macicy. 

Czytaj więcej na temat:

Antykoncepcja hormonalna

Jednoskładnikowa pigułka antykoncepcyjna- minipigułka

Jest to preparat zawierający w swoim składzie tylko jeden hormon – progestagen.  Tabletki te zachowują naturalny rytm cyklu owulacyjnego, występuje również jajeczkowanie. Najważniejszym mechanizmem ich działania jest znaczące zwiększanie gęstości śluzu szyjkowego, co stanowi znaczne utrudnienie dla plemników w wędrówce do komórki jajowej. Opakowania zawierają 28 tabletek, wiec konieczne jest ich przyjmowanie każdego dnia, o tej samej porze, bez robienia 7-dniowej przerwy. Najskuteczniejsza bariera śluzowa przed dostępem plemników pojawia się po upływie około 4 godzin od przyjęcia tabletki, wskazane jest zatem dopasowanie czasu jej przyjmowania do swoich zwyczajów seksualnych. Jeśli nastąpi sytuacja, że zapomnimy o przyjęciu jednej lub kilku tabletek, bądź też dojdzie do opóźnienia w jej połknięciu o więcej niż 3 godziny, to przez kolejne 7 dni należy stosować dodatkowe zabezpieczenie. Przyjmowanie mini pigułek można rozpocząć już po 3 tygodniach od porodu. Ten rodzaj antykoncepcji wykazuje pewne wady i skutki uboczne. Przede wszystkim zachodzi konieczność przyjmowania pigułek o konkretnej porze, jeśli spóźnimy się o 3 godziny, to znacząco wzrośnie ryzyko ciąży. Stosowanie wiąże się również dość często z działaniami niepożądanymi, takimi jak: zaburzenia cyklu, plamienia między miesiączkowe, depresja, u kobiet, które mają do niej predyspozycje, przyrost masy ciała w początkowej fazie stosowania preparatu, silniejsze niż dotychczas przetłuszczanie się włosów, pojawienie się trądziku czy osłabienie libido. Ten rodzaj tabletek wyróżnia się niższym poziomem skuteczności niż pigułki dwuskładnikowe, gdyż tutaj wskaźnik Pearla wynosi około 3, a tabletki dwuskładnikowe posiadają go na poziomie poniżej 1.

Zastrzyk antykoncepcyjny

Ta metoda antykoncepcji polega na domięśniowym podawaniu progestagenów. Zastrzyki wykonywane są np. w pośladek. Powodują one zgęstnienie śluzu szyjkowego, zahamowanie owulacji, jak również uniemożliwiają implantację jajeczka w błonie śluzowej macicy. Zależnie od tego, jaka substancja zostanie zastosowana, zachodzi konieczność powtarzania zastrzyku w odstępach od 8 do 12 tygodni. Pierwszy zastrzyk powinien zostać wykonany pomiędzy 1 a 5 dniem cyklu. W pierwszym dniu uzyskujemy natychmiastową skuteczność antykoncepcyjną, w kolejnych zaleca się stosowanie dodatkowego zabezpieczenia przez okres 8 kolejnych dni. Zastrzyki antykoncepcyjne wykazują wyższy poziom skuteczności w zapobieganiu niechcianym ciążom niżeli tabletki. Wynika to głównie z faktu, iż tutaj kobieta nie ma przymusu pamiętania o regularnym przyjmowaniu substancji. Niestety zastrzyki mają również wady. Przede wszystkim, jeśli w wyniku ich zastosowania dojdzie do wystąpienia jakichkolwiek działań niepożądanych, to nie ma możliwości przerwania terapii, bo jest ona już w organizmie i musimy poczekać, aż przestanie działać, czyli około 2-3 miesiące. Wśród możliwych działań niepożądanych wymienia się: mdłości, zawroty i bóle głowy, nieregularne oraz przedłużające się krwawienia, przyrost masy ciała czy torbiele jajników.

Hormonalna wkładka domaciczna

Wkładka domaciczna to ciało obce w kształcie litery "T", z którego wystają cienkie druciki. Wkładki mogą być wyposażone w specjalny pojemniczek z progesteronem, który  jest uwalniany do wnętrza macicy, w ten sposób miejscowo oddziałuje na błonę śluzową, co sprawia, że śluz staje się gęsty i plemniki nie mają możliwości przedostania się przez niego. Pośród zalet wkładek domacicznych najważniejsza będzie ich wysoka skuteczność – dla tradycyjnej spirali wskaźnik Pearla wynosi od 0,6 do 0,8, zaś dla hormonalnej 0,1. Zastosowanie hormonalnych wkładek domacicznych dodatkowo zapobiega comiesięcznemu rozrostowi błony śluzowej macicy, co sprawia, że miesiączki są znacznie krótsze i mniej obfite, co przeciwdziała rozwojowi mięśniaków oraz polipów. Wyróżnia je również wygoda, gdyż jest to zabezpieczenie na długi czas. Jednorazowy koszt zabiegu założenia spirali rozłoży się na kilka lat.

Środki mechaniczne - antykoncepcja podczas karmienia piersią

Do mechanicznych środków antykoncepcyjnych zaliczane są prezerwatywy, wkładki domaciczne, kremy oraz globulki dopochwowe. Matki karmiące mogą je bezpiecznie stosować, gdyż nie zagrażają w żaden sposób maluszkowi. Nie trzeba obawiać się szkodliwości środków plemnikobójczych, gdyż stosowane są miejscowo- jedynie w drogach rodnych kobiety i nie przenikają do mleka, nie stwarzają.

Po porodzie i w trakcie karmienia piersią nie zaleca się stosowania metod naturalnych, zmiany hormonalne w tym czasie uniemożliwiają obserwację organizmu. A owulacja może wystąpić nawet przed pierwsza miesiączką po porodzie. Kwestia powrotu do normalnego miesiączkowania po porodzie, a tym bardziej w czasie karmienia piersią jest bardzo indywidualna. Nie zapominajmy, że nawet miesiączkując, kobieta może mieć cykle bezowulacyjne i odwrotnie - owulacja może wystąpić zanim kobieta wróci do miesiączkowania.

Czytaj również:

Pobudzenie laktacji, są na to sposoby

Czy karmiąc piersią można pić kawę

Autor