Co powinno zaniepokoić rodzica niemowlaka?

Chcąc nieco uzmysłowić pewne nieprawidłowości w rozwoju maluchów, a także uspokoić rodziców, którzy martwią się pewnymi zachowaniami bądź ich brakiem u małych dzieci, przedstawiamy ściągawkę - co powinno Cię, rodzicu, zaniepokoić?

U dzieci 1-3 miesięcy

Niemowlęta w tym wieku istnieją na zasadzie odruchów - na przykład ssania, które utrzymuje dzieci przy życiu. Zaniepokoić może, w pierwszych miesiącach, słabość tego odruchu. To, co również może nas zastanawiać, jest zbyt wyprostowana pozycja - tak malutkie dziecko powinno być „zwinięte”, przyciągnięte do środka ciała. Dziecko tak małe będzie również głużyć - bawić się narządami artykulacyjnymi, wydając dźwięki dla ćwiczenia i zabawy, tak jak bawi się rączkami i nóżkami. W tych miesiącach pojawi się także podnoszenie głowy w leżeniu na brzuchu, jego brak powinien nas więc zastanawiać.

Również silna asymetria nie jest normą. Zauważamy ją, gdy dziecko, leżąc na plecach, odwraca główkę zawsze w tę samą stronę. Pod koniec tego okresu możemy oczekiwać, że dziecko będzie sztywno trzymało głowę, gdy jest w pozycji pionowej. Kolejną umiejętnością, której będziemy wyczekiwać, będzie odwracanie się z pleców na brzuch, poprzez odwrócenie się na bok. 

U dzieci 4-6 miesięcy

To, co może nas zastanawiać to brak chwytania bądź takie ruchy wykonywane tylko jedną ręką. Nie myślmy, że jest to ustalona lateralizacja - u tak małych dzieci jest to asymetria. Oczekujmy od maleństwa, że chwycony już przedmiot będzie przyciągał do środka ciała, a pod koniec tego okresu będzie przekładał rzeczy z ręki do ręki. Pociągnięcie za rączki powoduje, że maluch będzie się podciągał do siadania. Oczekujmy również reakcji na mimikę drugiej osoby. Najpierw dostrzeżenie samego człowieka, następnie twarzy, emocji i ewentualnie odwzorowanie ich. Te ruchy doskonale świadczą o rozwoju społecznym dziecka.

W tym okresie dziecko zaczyna gaworzyć, czyli wytwarzać dźwięki na zasadzie powtarzania tego, co usłyszało. Jest to bardzo ważne, ponieważ jest to zaczątek prawdziwej mowy i świadczy o tym, że dziecko słyszy. 

U dzieci 7-8 miesięcy

Dalej rozwija się chwyt i w tym okresie niemowlę będzie już używało kciuka, a także chwytało w jednej chwili, więcej niż jeden przedmiot. Możemy także obserwować pewne zachowania społeczne - dziecko wie, która z osób, na przykład w grupie, jest rodzicem i do niej będzie dążyć, wyciągać ręce, kierować się. Zauważanie tychże umiejętności społecznych jest ważne do oceny strefy emocjonalnej i moralnej.

Fizycznie, nasz maluch powinien już sam siadać i wytrzymywać w tejże pozycji. Niektóre dzieci, z podparciem, będą też stały.

U dzieci 9-miesięcznych

Mówi się, wśród różnych badaczy, o czymś takim jak „przełom dziewiątego miesiąca”. Jest to miesiąc, po którym możemy oczekiwać tego, że dziecko zacznie wchodzić w kontakty społeczne w pełni świadomie, rozumiejąc, że jest częścią danego środowiska. Możemy dawać coś dziecku i prosić o oddanie, to najprostszy sposób na sprawdzenie, czy dziecko ma to poczucie bycia istotą społeczną. Nasze niemowlę może też gaworzyć do innych dzieci.

U dzieci w wieku 10-12 miesięcy

Dziecko dalej będzie rozwijać umiejętności społeczne. Brak zainteresowania drugą osobą, prób kontaktu, w tym wzrokowego, zdecydowanie powinny nas zaniepokoić. Niemowlę wciąż gaworzy, ale w okolicach pierwszych urodzin może zacząć mówić pojedyncze słowa. Niektóre dzieci mogą zacząć same chodzić, ale na razie brak tej umiejętności nie jest niepokojący. Z pewnością jednak dziecko powinno stać z podparciem, już w okolicy jedenastego miesiąca.

U dzieci 12-18-miesięcznych

Dziecko rozwija umiejętności: motoryczne, poznawcze, społeczne i emocjonalne. Rozwija się również jego mowa. Maluch jest w okresie wyrazu. Posiada bogatą mimikę i gesty - ich brak może zastanawiać, podobnie jak brak chodzenia, do osiemnastego miesiąca już bez podparcia. Dziecko przestaje być nastawione jedynie na spełnianie własnych potrzeb. Jest małą istotą społeczną, która potrafi wyrazić ogrom emocji. Dalszy rozwój polega na nabywaniu nowych umiejętności, na przykład: pewnego chodzenia, biegania, wchodzenia po schodach, wyboru, co jest złe a co dobre, tworzeniu wypowiedzi dwuwyrazowych, następnie zdań i tak dalej.

Dzieci będą te umiejętności nabywały w bardzo indywidualnym tempie i, co ciekawe, często nierównomiernie i niejednocześnie. W okolicach drugich urodzin dziecko uczy się wyrażać sprzeciw i odmienne zdanie - to rodzice nazywają buntem dwulatka. Jednocześnie, w całym tym okresie, zmienia się sylwetka dziecka.

Opinia lekarza

Nie budzi zdziwienia, że rodzice – w celu sprawdzenia, czy rozwój ich dziecka przebiega prawidłowo – zapoznają się z różnymi opracowaniami zwanymi kalendarzami rozwoju dziecka. Warto jednak podkreślić, że prezentowane w nich dane dotyczą dużej grupy dzieci: w kalendarzach rozwoju wspomina się o tym, że dziecko powinno się przewracać z pleców na brzuch w pierwszym kwartale życia, czy siadać w 7-8. miesiącu życia z tego względu, że tak właśnie bywa najczęściej. Dziecko nie jest jednak maszyną, której poszczególne funkcje włączają się automatycznie. Każdy malec ma swoje tempo rozwoju i tak naprawdę część etapów rozwoju może przebiegać u niego szybciej, a inne dłużej niż to przeciętnie bywa.

Ogólny wniosek dla rodziców jest jeden: nie popadać od razu w panikę. To, że dziecko przykładowo zaczyna gaworzyć nieco później niż jego rówieśnicy, nie jest równoznaczne z tym, że cierpi ono na jakieś zaburzenia rozwoju. Każdy maluch dorasta w swoim tempie – zdecydowanie wskazane jest obserwowanie, jak dziecko się rozwija, jednak drobne odchylenia od przeciętnego przebiegu dorastania nie muszą wcale świadczyć o istnieniu patologii. W sytuacji, kiedy rodzice doświadczają znacznego niepokoju, droga do potwierdzenia lub wykluczenia ich obaw jest prosta – wystarczy skonsultować się z pediatrą. Specjalista od zdrowia dzieci będzie w stanie stwierdzić, czy rzeczywiście u malucha mogą istnieć jakieś zaburzenia rozwoju, czy też po prostu rozwija się on w swoim – nieco odmiennym od przeciętnego – tempie.

Zdjęcie: Fotolia.pl

Autor

Autor

Jestem absolwentem Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Spośród wszystkich medycznych specjalności najbardziej interesują mnie aspekty związane z pediatrią i psychiatrią – planuję specjalizować się w psychiatrii dzieci i młodzieży. Wolne chwile spędzam na czytaniu (nie tylko medycznych pozycji ) oraz staram się jak najwięcej czasu spędzać na świeżym powietrzu – jazda na rowerze czy spacery najlepiej mnie relaksują.