Mowa dziecka - jak wspierać jej rozwój?

Autor: Aleksandra Bartczak - Logopeda

Wspieranie rozwoju mowy dziecka nie jest trudne. Wystarczy wykonywać kilka prostych czynności, które można włączyć do codziennego życia a najczęściej przychodzą nam naturalnie w kontakcie z małym dzieckiem.

Nie czekaj! Mów do dziecka jeszcze w brzuchu

Zacznijmy mówić do dziecka jeszcze w okresie prenatalnym. Owszem, dźwięk słyszany przez niego w brzuchu jest bardzo zniekształcony, jednak ma ono już okazję do osłuchiwania się z pierwszymi dźwiękami i słowami, które do niego dotrą. Ma też okazję do przyzwyczajenia się do głosu, tempa mówienia i słów generalnie, szczególnie właśnie mamy, która nosi je pod sercem. W rozwoju mowy ważne jest także karmienie piersią lub dobrze dobrany smoczek (dynamicznym), wprowadzanie stałych pokarmów do diety dziecka i odstawienie smoczka do ssania do pierwszego roku życia. Wszystko to wpływa na działanie mięśni twarzy malucha i na jego późniejszą artykulację.

Rozmowa to klucz do sukcesu

Rozwój mowy dziecka wspieramy też, tak zwaną, kąpielą słowną. Mówimy do dziecka o wszystkim co robimy: ubierając je, karmiąc, kąpiąc, idąc na spacer, mówimy/opowiadamy o tym co widzimy. Co ważne w naszych wypowiedziach powinno być minimum zdrobnień - nauczenie się wersji kotek, koteczek jest dla dziecka trudniejsze i trwające dłużej niż nauczenie się wersji kot. Nie pieścimy się! Dziecko powinno słyszeć poprawne, oryginalne wersje wyrazów tak, aby miało szansę jak najlepiej przyswoić słowo. Poza tym, starajmy się nie mówić i nie odpowiadać za dziecko, a także nie domyślajmy się co dziecko ma na myśli. Jeśli, na etapie pierwszych słów czy zdań, dziecko pokazuje nam coś, co chce abyśmy mu podali, to czekajmy aż to powie, nie reagujmy na samo pokazanie palcem.

Nie zapomnij o czytaniu

Czytajmy dzieciom książki. Czytanie jest dużo lepsze niż puszczanie dzieciom bajek, bo pozwala maluchowi skupić się na tekście i na słowach, które są przez nas wypowiadane. Pozwala to na ćwiczenie wyobraźni dziecka, a dodatkowo czytając książki mamy większą kontrolę nad tym, co dziecko usłyszy. Włączając dziecku telewizję nie kontrolujemy treści, które telewizja przedstawia, w tym reklam, które emitowane są pomiędzy, ale także w trakcie programów. Dodatkowo telewizja daje tak dużo bodźców, że dziecko nie jest w stanie wybrać i skupić się na jednym z nich.

Zaufaj, nie poprawiaj

Nie warto także zwracać dziecku uwagi kiedy mówi niepoprawnie. Po pewnym czasie słuchania poprawnej wersji słowa dziecko samo nauczy się mówienia. Często jest tak, że maluch ma już w głowie wzór słowa, potrzebuje jednak czasu, aby nauczyć się wypowiadać daną głoskę. Ze starszym dzieckiem możemy bawić się w rymowanki, powtarzanki, wierszyki czy różne teksty stworzone specjalnie do zabawy językiem i do ćwiczenia dykcji. Warto zerknąć do sklepu czy księgarni. Rynek jest teraz pełen książek dla rodziców, którzy chcą w nieco niestandardowy, kreatywny sposób ćwiczyć z dzieckiem.

Ważny jest kontakt z innymi

Starajmy się uatrakcyjniać otoczenie dziecka. Jeśli cały czas przebywa z mamą to trudno, aby wieczorem miało potrzebę opowiadania jej co działo się w ciągu dnia. Niech dziecko ma okazje do spotykania się z rówieśnikami lub, co również jest dla niego bardzo dobre, z dziećmi starszymi. Tata, który wraca wieczorem z pracy, również powinien porozmawiać z maluchem, czy starsze rodzeństwo, które może opowiedzieć co działo się w szkole.

Przykładowe ćwiczenia wspierające rozwój mowy:

Już z małymi, dwuletnimi dziećmi możesz zacząć naśladować zwierzęta. Najlepiej jest pokazać to na żywym przykładzie - chociażby zabierając dziecko do zoo lub na wieś gdzie są krowy, kury i świnie. Dziecko potraktuje to jako zabawę a bardzo dobrze wpływa to na rozwój mowy.
Podobnie jak zwierzęta naśladuj z dzieckiem różne dźwięki z otoczenia- samochody, tupanie, pukanie do drzwi.
Śpiewaj z dzieckiem. Słuchanie muzyki porusza w mózgu te same miejsca, które aktywują się przy uczeniu języków obcych. Występuje tu więc podwójna stymulacja. A dzieci uwielbiają śpiewanie. Dobrze działa też wszelki ruch do muzyki.
Ćwicz z dzieckiem artykulatory. Pytaj jak oblizuje się kotek, poproś o namalowanie językiem kropeczek na podniebieniu malucha, niech dziecko policzy językiem ile ma zębów lub naśladujcie parskanie konia. Nadymaj z dzieckiem policzki jak rozdymki a potem wsysajcie je do środka.
Używaj w zabawie rymujących się słów lub słów z podobnymi głoskami (kasia-kasza-kasa). Wspomaga to rozwój słuchu fonematycznego.
Kup bańki mydlane. Ta zabawka nie tylko jest piękna, ale doskonale ćwiczy oddychanie. Już 2-3-letnie dzieci potrafią nadmuchać bańkę.
Rozmawiaj z dzieckiem o książkach. Z małym można ćwiczyć mówiąc o czymś i prosząc dziecko aby wskazało to na obrazku, bądź zamieniając role. Ze starszym dzieckiem można pracować już na tekście, co dodatkowo rozwija rozumienie i pamięć.

Zdjęcie: Fotolia.pl