Cholestaza ciężarnych

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych jest najczęstszym schorzeniem wątroby występującym jedynie podczas ciąży. Jak objawia się ta choroba, co robić gdy się mamy podejrzenie, że dotyczy właśnie nas i czy może stanowić zagrożenie dla nienarodzonego jeszcze dziecka? 

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych (w skrócie WCC, czy po angielsku Intrahepatic Cholestasis of Pregnancy) jest to, na ogół, łagodne schorzenie spowodowane nadwrażliwością na hormony normalnie wytwarzane podczas ciąży, czyli estrogen i progesteron. Co więcej choroba ta nie występuje często i najczęściej ustępuje po rozwiązaniu ciąży. W populacji europejskiej odsetek, zazwyczaj, nie przekracza 1-5% ciąż, jest on natomiast wyższy u kobiet pochodzących z Azji (np. Indie, Pakistan) oraz Ameryki Południowej (głównie Indianki). 

Cholestaza - przyczyn

Przyczyną cholestazy ciężarnych jest wewnątrzwątrobowy zastój żółci, który może powodować wzrost poziomu bilirubiny, kwasów żółciowych i enzymów (fosfatazy alkalicznej, gamma-glutamylotransferazy, aminotransferazy alaninowej, asparaginianowej). 

Jak rozpoznać cholestazę u przyszłej mamy?

Głównym objawem cholestazy ciężarnych jest świąd skóry, bez towarzyszącej mu wysypki. Nasila się on zazwyczaj w nocy, ma charakter „rozlany” i może obejmować wewnętrzne powierzchnie dłoni oraz podeszwy stóp. Im ciąża bardziej zaawansowana, tym swędzenie staje się bardziej dokuczliwe. W przypadku intensywnego drapania swędzących miejsc, pojawić się mogą tak zwane przeczosy, czyli dość charakterystyczne, ułożone liniowo ubytki naskórka.

Niekiedy, przyszła mama może mieć także inne objawy. Należą do nich:

• mdłości,
• wymioty,
• utrata łaknienia,
• hepatomegalia - powiększenie wątroby,
• żółtaczka.

Objawy najczęściej pojawiają się w III trymestrze ciąży, ponieważ wtedy występuje największe stężenie hormonów.

Cholestaza ciężarnych - diagnoza

Zanim potwierdzimy diagnozę, warto wcześniej wykluczyć zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby typu A, B, C, wirusem Ebsteina- Barr, cytomegalii, wykonać badania przesiewowe w kierunku autoimmunologicznych chorób wątroby, a także zrobić USG wątroby.

W przypadku rozpoznania cholestazy ciężarnych zaleca się cotygodniowe wykonywanie pomiarów enzymów wątrobowych.

U chorującej na cholestazę kobiety, w badaniu zwanym próbą wątrobową zaobserwować można:

• podwyższenie poziomu bilirubiny w krwi - norma 17 mmol/L*;
• wzrost poziomu fosfatazy - norma 132 U/L*;
• podwyższony poziom ALAT i ASPAT - norma 38 U/L*;

* normy mogą nieco różnić się w zależności od laboratorium

Komu zagraża cholestaza?

Do grupy osób szczególnie narażonych na zachorowanie należą kobiety, w których rodzinie ktoś na cholestazę chorował (na przykład ich matki), a także kobiety w ciąży mnogiej. Ryzyko jest też większe u pań, które przyjmują niektóre leki (między innymi jod, czy sulfonamidy), albo takich, które w przeszłości miały problemy z nerkami, wątrobą lub drogami żółciowymi.

Jak leczyć cholestazę?

Część przypadków schorzenia nie wymaga leczenia. Jeśli występuje uporczywy świąd skóry, czasami podaje się leki zawierające naturalny kwas żółciowy (kwas ursodeoksycholowy), cholestyraminę, czy substancje miejscowo nawilżające skórę oraz leki antyhistaminowe. Ponieważ zaburzona praca wątroby może skutkować upośledzeniem produkcji czynników krzepnięcia, w niektórych przypadkach podaje się także witaminę K.

Jednak w większości przypadków, po stwierdzeniu cholestazy, ciężarna zostaje skierowana na oddział patologii ciąży, gdzie zostaje poddana leczeniu farmakologicznemu. Równolegle z leczeniem, u przyszłej mamy wprowadza się odciążającą wątrobę dietę lekkostrawną.

Dieta jako wspomaganie leczenia cholestazy

Wystąpienie cholestazy oznacza przeciążenie wątroby. Warto więc ustalić dietę tak, by dodatkowo tej wątroby „nie męczyć”. Najlepsze, co kobieta może zrobić, to:

• unikać potraw smażonych, a jeść gotowane i pieczone (nawet warzywa i owoce),
• unikać produktów surowych,
• ograniczyć tłuszcze i słodycze oraz gazowane napoje.

Powikłania cholestazy ciężarnych

Cholestaza ciężarnych może prowadzić do zagrożenia porodem przedwczesnym, ze względu na zwiększone ryzyko szybkiego starzenia się łożyska, a w bardzo rzadkich przypadkach, do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu. Stąd przyszłym mamom zaleca się dokładne liczenie ruchów płodu w ciągu doby. Wskazane jest też częste monitorowanie stanu płodu (KTG, ultrasonografia) , a w niektórych przypadkach, wykonywane są inne badania, jak test Manninga, amniopunkcja, czy NST (czyli kardiotokograficzny test akceleracyjno-ruchowy). W wyniku gorszego wchłaniania odpowiedzialnej za krzepliwość witaminy K, może także, w niektórych przypadkach dojść do wystąpienia krwotoku porodowego.

Gdy pod koniec ciąży spada poziom estrogenów w organizmie, przebieg choroby jest znacznie lżejszy, a całkowicie zanika kilka dni po porodzie. Warto wiedzieć, że kobiety chorujące w ciąży na cholestazę nie powinny stosować doustnej antykoncepcji hormonalnej. Poza tym, trzeba się liczyć z tym, że przy kolejnych ciążach, choroba może się znowu pojawić (dzieje się tak u około 40% kobiet, u których cholestaza wystąpiła w pierwszej ciąży). 

Zdjęcie: Fotolia 

Autor