Data publikacji:

Serduszko wcześniaka - przetrwały przewód tętniczy Botalla

Autor: Katarzyna Moryc

Wszystko zaczyna się od bicia serduszka, które przyszli rodzice mogą usłyszeć podczas jednego z pierwszych badań USG. Ta chwila, gdy lekarz odnajduje małą fasolkę i pokazuje ją na ekranie ultrasonografu, a w gabinecie rozlegają się głośne, rytmiczne stuki-puki to prawdziwa ulga. Potem, już w bardzo zaawansowanej ciąży, czynność serca malucha ocenia się podczas KTG. Wszystkie badania w normie? To wszystko będzie dobrze, prawda? Niestety, u wcześniaków (choć nie tylko!) nie zawsze. 

 

Przetrwały przewód tętniczy Botalla to wrodzona wada serca u

 

Przewód Botalla, czyli droga na skróty

Przetrwały przewód tętniczy Botalla, zwany również PDA (z angielskiego patent ductus arteriosus), to wrodzona wada serca dotykająca noworodki, zwłaszcza te, urodzone przedwcześnie. Do tego, zdecydowanie częściej (nawet 3 razy) dotyka dziewczynki. Jest to jedna z najczęstszych wrodzonych wad serca u  dzieci.

Nazwa jest dość skomplikowana. Czym więc jest PDA? Zacznijmy od tego, jak funkcjonuje serce zdrowego człowieka, a jak tego jeszcze nienarodzonego. Otóż, zdrowe serce, tętnicą płucną, pompuje krew z prawej komory to płuc (tu dostaje ona porządną porcję tlenu), a stąd dalej, do lewego przedsionka i lewej komory, skąd aortą płynie do całego ciała. Ważne jest, że gdy dziecko jest jeszcze w łonie matki, jego płuca nie pracują. To łożysko "odwala całą robotę" i odpowiada za nasycenie krwi tlenem. Z tego powodu, krew omija płuca, które przecież i tak nie działają. A jak je omija? No właśnie skrótem. Ten skrót, naczynie zwane przewodem tętniczym Botalla, to łącznik między tętnicą płucną, a aortą. Zaraz po porodzie, gdy maluch wykonuje swój pierwszy wdech i zaczyna oddychać, już z pomocą płuc, następuje wzrost stężenia tlenu we krwi tętniczej, co powoduje kurczenie się ścian owego przewodu-skrótu. Jako, że jest on już niepotrzebny, następują jego skręcenie i samoistne zamknięcie. 

 

Jednak nie zawsze wszystko dzieje się "zgodnie z planem". Czasami, szczególnie gdy poród nastąpił przed czasem, przewód nie ulega zamknięciu, a u niektórych dzieci zacieśnia się i chwilowo zamyka, by ponownie się otworzyć i przepuszczać przez siebie krew. Ta wówczas zmienia kierunek i płynie z aorty do tętnicy płucnej. Mówimy wtedy właśnie o przetrwałym, otwartym lub drożnym przewodzie tętniczym Botalla. 

 

Skutki przetrwałego przewodu tętniczego

Mechanizm działania już znamy, ale co to faktycznie oznacza? Jeżeli przez przewód Botalla przedostaje się jedynie niewielka ilość krwi, która ledwo się sączy, może się okazać, że w ogóle nie będzie to miało wpływu na stan zdrowia małego człowieka. Jednak, jeśli przewód jest "mocno" otwarty, może obciążyć płuca i utrudnić oddychanie (zbyt duża ilość krwi) lub serce, które musi pompować dodatkową krew. Główne komplikacje wynikające z tej anomalii sercowo-naczyniowej to:

  • obrzęk płuc
  • przewlekłe choroby płuc
  • martwicze zapalenie jelit 
  • przeciążeniowa niewydolność krążenia
  • dysplazja oskrzelowo-płucna
  • nadciśnienie płucne.

 

Objawy PDA

Gdy maluch przychodzi na świat, PDA może zostać wykryty nawet dzięki badaniu osłuchowemu. Wywołuje bowiem ciągły szmer osłuchowy serca. Szeroko otwarty przewód może zostać wykryty także podczas EKG. Prócz rutynowych badań, jest kilka objawów, które mogą (ale nie muszą) sugerować dalszą diagnostykę w kierunku przetrwałego przewodu tętniczego. Są to:

Prócz badań EKG i osłuchowego, PDA diagnozuje się za pomocą EKG, USG dopplerowskiego, RTG klatki piersiowej, czy cewnikowania serca. 

 

 

Leczenie

Gdy przeciek jest niewielki, zazwyczaj zaleca się jedynie obserwację i regularne wizyty kontrolne. Często zdarza się, że podczas kolejnego badania okazuje się, że przewód zamknął się samoistnie. 

Jednak nie zawsze się tak dzieje. Lekarze mogą wtedy zadecydować o leczeniu farmakologicznym - dziecku podaje się wówczas dożylnie leki, które wpływają na obkurczanie i zamknięcie przewodu.  Niestety, leki te są najskuteczniejsze, gdy poda się je przed upływem pierwszych dwóch tygodni życia dziecka. Jeśli leczenie nie poskutkuje, lub nie może zostać zastosowane, ta wada serca wymaga interwencji chirurgicznej: mniej inwazyjnie - przez skórę, za pomocą cewnika i specjalnej sprężynki, lub podczas operacji w znieczuleniu ogólnym, gdy przewód podwiązuje się nicią (zazwyczaj, u dzieci, których masa ciała przekracza 10 kg). 

 

Ważne, że wczesne leczenie PDA jest bardzo skuteczne i daje bardzo dobre rokowania.

 

Wada, która czasem ratuje życie

Już na początku ustaliliśmy, że przetrwały przewód tętniczy Botalla jest wadą serca. Ale zdarza się, że jest to wada ratująca życie. Jak to możliwe? Otóż PDA nie zawsze występuje solo. Czasami towarzyszą mu inne poważne wady, jak na przykład niedrożność lub znaczne zwężenie tętnicy płucnej. I w takich przypadkach, wyjątkowo, działa na korzyść dziecka.

 

Zdjęcie: Pexels.com


Autor

Katarzyna Moryc

Jestem pracującą mamą trzech synów i zarazem trzech wcześniaków - Marcela, Maćka i Mateusza, uwielbiam nowe wyzwania, zwłaszcza takie, które pozwalają mi się rozwijać i zdobywać nowe umiejętności. Potrafię szare i nudne zamienić w coś świeżego, uwielbiam wszystko, co kreatywne. Staram się wychowywać dzieci w duchu bliskości, jestem fanką chust i pieluch wielorazowych. Prowadzę blog KreacjoWariacje.pl

Komentarze
09-01-2019
Ocena:
Bardzo ciekawy artykuł
rumianek dla niemowlaka

Jaka butelka dla wcześniaka będzie najlepsza? Propozycje produktów

2023-10-17
Butelka dla wcześniaka różni się od butelki dla dziecka urodzonego w terminie. Powinna mieć minimalny przepływ, tak aby dziecko nie krztusiło się w trakcie jedzenia. Smoczek musi być wykonany z mięciutkiego silikonu, dobrze byłoby również, aby kształtem przypominał kobiecą brodawkę. Jako że wcześniaki w większym stopniu narażone są na kolki, produkt taki powinien mieć również mechanizm antykolkowy. Sprawdź, jakie butelki dla wcześniaków spełniają te wymagania.
Jeśli lekarze nie widzą przeciwwskazań, wcześniaki w dobrym

Szczepienia dla wcześniaka

2021-02-03
Jesteś mamą wcześniaka? Sprawdź jak wygląda kalendarz szczepień Twojego dziecka. Które szczepienia są obowiązkowe, a które zalecane. Zobacz które z nich refunduje państwo.
stópki wcześniaka

Wyprawka dla wcześniaka

2018-01-02
9 miesięcy to kupa czasu! Zdążę kupić wyprawkę, przygotować mieszkanie/dom/pokój, spakować torbę do szpitala... Plany planami, a maluch i tak pojawia się na świ...
wcześniak, noworodek, zapalenie jelit, NEC

NEC, czyli martwicze zapalenie jelit - Dzidziusiowo.pl

2017-07-14
Schorzenia takie, jak retinopatia , czy dysplazja oskrzelowo-płucna to choroby występujące głównie u wcześniaków. Podobnie jest z martwiczym zapaleniem jelit. C...
Wcześniak, dziecko, noworodek

Wcześniak rehabilitowany, czyli Vojta vs Bobath - Dzidziusiowo.pl

2017-06-20
Wcześniak wcześniakowi nierówny, co oznacza po prostu, że nie każde dziecko urodzone przed czasem czeka rehabilitacja. Jednak faktem jest, że każdy wcześniak po...
Wirus RSV, wcześniak, niemowlak, sen niemowlaka

Wcześniaki pod ostrzałem, czyli wirus RSV - Dzidziusiowo.pl

2017-06-06
Wśród zagrożeń jakie mogą czyhać na dzieci, włącznie z tymi, które urodziły się przedwcześnie, jest wiele chorób i ich winowajców. O jednych mówi się więcej i c...
Witaminy i żelazo są bardzo ważne dla dobrego zdrowia niemow

Suplementacja witamin i żelaza u dziecka - kiedy i jak ją stosować? - Dzidziusiowo.pl

2017-01-05
Witaminy, a także pierwiastki takie, jak żelazo, są niezwykle ważne dla zdrowia i prawidłowego rozwoju dzieci, niezależnie od tego, czy przyszły one na świat o ...