Szczepionki skojarzone - mniej bólu dla dziecka

Temat szczepień wzbudza w każdym rodzicu wiele emocji, pytań i wątpliwości. Nic dziwnego skoro ze wszystkich stron bombardowani jesteśmy informacjami o nich, a decyzję o wyborze konkretnego modelu szczepień musimy podjąć dosyć szybko. Choroby zakaźne (a także ich powikłania) są poważnym zagrożeniem, tym bardziej, że szczególnie szybko i łatwo rozwijają się u dzieci, a jedyną ochroną pozostają szczepienia ochronne. Na szczęście większość rodziców nie poddaje tego w wątpliwość i szczepi dzieci. Pytanie tylko czy lepiej wybrać bezpłatne szczepienia oferowane w ramach Programu Szczepień Ochronnych, czy ograniczyć liczbę wkłuć i zainwestować w szczepionki skojarzone?

Czym w ogóle są szczepienia?

Szczepionki to preparaty pochodzenia biologicznego zawierający żywe, ale o osłabionej zjadliwości, lub zabite drobnoustroje chorobotwórcze. Stosuje się je w celu uodpornienia organizmu dziecka przed możliwym przyszłym zakażeniem. Działa to tak, że do organizmu dziecka sztucznie wprowadzamy drobnoustroje znajdujące się w szczepionce. Układ odpornościowy zaszczepionego dziecka rozpoznaje wprowadzony antygen i wytwarza przeciwciała. Taki zabieg powoduje, że w momencie prawdziwego ataku choroby organizm dziecka zna już "wroga", wie jak z nim sobie radzić i z tego powodu jest na niego odporny. W efekcie następuje brak zachorowania lub łagodniejszy przebieg choroby.

Szczepienia są bardzo ważne z uwagi na to, że wiele chorób zakaźnych może przebiegać bardzo ciężko u dzieci nieszczepionych, pozostawiając spore następstwa dla zdrowia, w części przypadków kończące się nawet śmiercią dziecka. W Polsce każdego roku publikuje się Program Szczepień Ochronnych, który zawiera kalendarz szczepień obowiązkowych i zalecanych u dzieci w zależności od ich wieku. Niektórych szczepień dokonujemy tuż po urodzeniu, a większość w pierwszych kilku lub kilkunastu miesięcy życia dziecka.

Należy pamiętać, że w każdym kraju kalendarz szczepień wygląda nieco inaczej. Jeśli nie mieszkasz i nie szczepisz dziecka w Polsce inne szczepionki są refundowane, szczepi się w innym wieku i nie wszystkie szczepienia obowiązkowe w Polsce są obowiązkowe w innym kraju i odwrotnie.

Szczepionki skojarzone - czy warto je wybrać?

Jednorazowo (w jednym zastrzyku) możemy zaszczepić zdrowe dziecko* przeciwko jednej lub kilku chorobom zakaźnym (należy pamiętać o 4. tygodniowym odstępie pomiędzy szczepionkami zawierającymi dwa żywe drobnoustroje),, a konkretniej – wirusowi lub bakterii, które ją wywołują. Szczepionki skojarzone chronią przed szczepami większej ilości drobnoustrojów. Powstały, by wzmocnić profilaktykę schorzeń u dzieci. A zatem ze względu na ilość chorób w jednej szczepionce możemy wyróżnić:

• szczepienia pojedyncze - monowalentne - uodparniają przeciw jednej chorobie,
• szczepionki skojarzone - poliwalentne - uodparniają przeciw kilku chorobom jednocześnie.

Do bezpłatnych szczepionek zawierających kilka drobnoustrojów w jednym preparacie w Polsce zalicza się szczepionkę przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce (szczepienia 3 w 1). Pozostałe to szczepienia pojedyncze, czyli monowalentne. A zatem stosując się do zaleceń polskiego Programu Szczepień Ochronnych i korzystając ze szczepionek refundowanych decydujemy się na wykonywanie liczniejszych wkłuć u dziecka. Dla przykładu stosując schemat podstawowy dokonuje się u dziecka 16 wkłuć, a korzystając ze schematu 6w1 liczba wkłuć spada do 9. Oszczędzamy dziecku 7 zastrzyków i zmniejszamy liczbę wizyt u lekarza (w tym również stania w kolejce), co często budzi niechęć i sprzeciw rodziców.

W jednym preparacie skojarzonym może być nawet sześć szczepionek (szczepionka 6 w 1), dzięki czemu dziecko dostaje jeden, a nie kilka zastrzyków. Oczywiście zmniejsza to ból i stres dziecka, ale lekarze pediatrzy polecają preparaty skojarzone z jeszcze jednego powodu. Krztusiec, wchodzący w ich skład ma formę bezkomórkową (acelularną). Dzięki temu rzadziej występują po nich reakcje poszczepienne, np. wysoka temperatura. Natomiast preparat monowalentny, za który nie musimy płacić, zawiera formę pełnokomórkową (tzw. DTPw), co oznacza, iż znajdują się w niej całe komórki bakterii.

Generalnie uznaje się, że nowoczesne, skojarzone szczepionki, są mniejszym obciążeniem dla organizmu dziecka niż szczepionki tradycyjne, dlatego lekarze pediatrzy polecają je małym pacjentom. Wynika to z różnicy w ich składzie.  szczepionka skojarzona zawiera o wiele mniej antygenów danej choroby niż porównywana szczepionka tradycyjna.

Szczepionki skojarzone 5w1 i 6w1 nie są refundowane przez NFZ, musimy za nie zapłacić. Szczepionki 5w1 są refundowane jedynie dla dzieci z grup ryzyka oraz wcześniaków.

Szczepionka 5w1 vs. szczepionka 6w1 - na co uodparnia?

Mimo kosztów duża część rodziców decyduje się na zakup szczepionek skojarzonych, wspomnianych już - 6w1 lub 5w1. Szczepionki te wydawane są na receptę.

5w1 lub 6w1 - jak wyglądają wizyty i koszty?

Szczepionkę podajemy domięśniowo w przednioboczną powierzchnię uda. Szczepionka 5 w 1 uodparnia dziecko przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, polio oraz Heamophilus influenzae typu B (HiB). Po ukończeniu 6. tygodnia życia, wykonujemy 3 dawki w odstępach 1-2 miesiące, a 4 dawkę przypominającą wykonujemy w 16-18 miesiącu życia dziecka. Szczepionka  6w1 oprócz błonicy, tężca, krztuśca, polio i Hib uodparnia również przeciwko WZW typu B. Podajemy ją  w schemacie 2 lub 3 – dawkowym (w zależności od faktu, czy doszło do szczepienia przeciwko WZW typu B na Oddziale Noworodkowym), jeśli jest to schemat 2 – dawkowy to dawki podajemy w odstępie 2 miesięcy jedna od drugiej, a dawkę przypominającą co najmniej 6 miesięcy od ostatniej dawki; natomiast jeśli jest to schemat 3 dawkowy, to dawki podajemy w odstępie co najmniej 1 miesiąca, a dawkę przypominającą 6 miesięcy od ostatniej dawki.

Koszt jednej szczepionki 5w1 to około 140 złotych za jedną dawkę. Koszt jednej szczepionki 6w1 to około 190 złotych.

Szczepionki czy to przeciwko jednemu patogenowi, czy też skojarzone, są bezpieczne, nie wywołują autyzmu, rzadko dają działania niepożądane (jeśli wystąpią obowiązkowo należy zgłosić niepożądany odczyn poszczepienny).

Zalety szczepionek skojarzonych:

• mniej wkłuć a co za tym idzie mniej stresu i mniej bólu, ale to nie najważniejsza kwestia,
• mniejsze ryzyko wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych,
• bezkomórkowa forma krztuśca,
• zmniejszona liczba wizyt lekarskich koniecznych do wykonania szczepień,
• mniej antygenów i szybsze wytworzenie bariery ochronnej.

Nowoczesne szczepionki skojarzone charakteryzują się tym, że nie przeciążają układu odpornościowego, dając skuteczną ochronę przed chorobami zakaźnymi.
Podstawową wadą szczepionek 5 w 1 i szczepionek 6 w 1 jest fakt, iż nie są one refundowane przez NFZ. Za każdą z nich rodzice muszą zapłacić z własnej kieszeni.

* Zawsze przed szczepieniem wymagane jest badanie lekarskie i dopuszczenie do szczepienia. Dziecko musi być zdrowe.

Zdjęcie: Fotolia by © JenkoAtaman

Autor