Dysplazja oskrzelowo-płucna to nie wyrok! Skąd się bierze i jak pomóc dziecku?

Skrajne wcześniaki nie mogą samodzielnie oddychać, są więc poddawane mechanicznej wentylacji, bez której nie mogłyby przeżyć. Bywa niestety tak, że to właśnie ta ratująca życie maszyneria powoduje uszkodzenie malutkich i niezwykle delikatnych płuc dziecka, przez co zakłóca ich rozwój. Dochodzi wówczas do, tak zwanej, dysplazji oskrzelowo-płucnej. Co ona oznacza? Jak sobie radzić?

Skąd się bierze dysplazja oskrzelowo-płucna?

Dysplazja oskrzelowo-płucna, z angielskiego zwana Bronho-Pulmonary Dysplasia, czyli BPD, występuje przede wszystkim u mocno niedojrzałych wcześniaków i urodzonych z bardzo niską masą urodzeniową (poniżej 1500 g), ale nie tylko. Głównym czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju tej choroby jest niedojrzałość płuc dziecka, wynikająca bezpośrednio z przedwczesnego porodu. Za tą niedojrzałością idą powikłania związane z tlenoterapią i mechaniczną wentylacją. Do przyczyn BPD lekarze zaliczają także zakażenia występujące zarówno przed, jak i po urodzeniu oraz niedobory składników odżywczych, ale nadal respirator i użycie tlenu są tutaj głównymi "winowajcami".

Dysplazja oskrzelowo-płucna to przewlekła choroba układu oddechowego, występująca głównie u wcześniaków, urodzonych z niską masą ciała.

Błędne koło - jak powstaje choroba

U wcześniaka z zespołem zaburzeń oddychania może dojść do uszkodzenia płuc, co wywołuje stan zapalny. Ten utrudnia, bądź często wręcz uniemożliwia oddychanie. W takiej sytuacji koniecznością stają się poddanie maluszka tlenoterapii oraz użycie respiratora. Jak to bywa z uszkodzeniami w ludzkim organizmie, komórki płuc starają się naprawić to, co nie działa tak, jak powinno. Zaczyna się więc proces gojenia, w którym komórki szybko się dzielą i odpowiednio specjalizują. Jednak leczenie zakłóca ten proces. Respirator wpompowuje powietrze do płuc pod tak dużym ciśnieniem, że delikatne tkanki nie są w stanie tego wytrzymać. Nowe komórki płucne są uszkadzane, a nowo wytwarzana przez nie tkanka ma nieprawidłową budowę. Ten proces, przypominający trochę błędne koło, to właśnie dysplazja oskrzelowo-płucna. 

W zależności od stężenia tlenu podawanego w mieszance oddechowej oraz czasu trwania leczenia, dysplazję dzielimy na łagodną, umiarkowaną i ciężką.

Diagnoza i objawy

Objawy, jakie mogą świadczyć o BPD to przede wszystkim:

• wzmożony wysiłek oddechowy (dziecko częściej łapie powietrze, a obserwując jego klatkę piersiową widać, jak zapadają się żebra i przepona, odznacza się mostek, do tego, wyraźnie poruszają się skrzydełka nosa, a maluch może gwałtownie poruszać główką w górę i w dół) i wynikające z niego duszności,
• przyspieszenie częstości oddechów (powyżej 60 oddechów na minutę),
• przyspieszona akcja serca,
• skurcze oskrzeli (bronchospazm) i nadmierne wydzielanie śluzu oskrzelowego,
• zaburzona wymiana gazowa, w wyniku której poziom dwutlenku węgla we krwi dziecka jest zbyt wysoki,
• nawracające zapalenia płuc.

W niektórych przypadkach, może się także pojawić prawokomorowa niewydolność serca. W celu postawienia dokładniej diagnozy, lekarze wykonują prześwietlenie płuc. W takim badaniu rentgenowskim można zobaczyć stany zapalne, czy zbliznowacenia, które potwierdzą dysplazję.

Leczenie dysplazji oskrzelowo-płucnej

Wcześniaki ze stwierdzoną BPD poddawane są leczeniu w warunkach szpitalnych. Konieczne są przewlekła tlenoterapia (by zapewnić odpowiednie utlenowanie krwi), podawanie leków przeciwzapalnych i rozszerzających oskrzela oraz diuretyków (leków moczopędnych), odpowiednia, wysokokaloryczna dieta i fizykoterapia, polegająca na oklepywaniu i odsysaniu gęstej wydzieliny z dróg oddechowych maluszków. Jeżeli dojdzie do zakażenia, włączane są antybiotyki. Gazometria i saturacja są ciągle monitorowane. Ważne jest także ograniczenie dożylnego podawania płynów, ponieważ mogą się one gromadzić w płucach i dodatkowo zaburzać oddychanie. Niezbędna jest stała kontrola stanu dzieci, by móc wcześnie wykrywać ewentualne infekcje płuc, a także by kontrolować drożność dróg oddechowych.

BPD i co dalej?

Wcześniaki, u których wystąpiła dysplazja oskrzelowo-płucna są bardziej narażone na infekcje układu oddechowego. Bardzo istotną sprawą jest zatem zapobieganie zakażeniom dróg oddechowych. Dlatego, dzieciom z BPD powinno się podawać przeciwciała, zwłaszcza przeciw wirusowi RS, a także szczepić przeciw grypie.

Warto wiedzieć, że BPD może prowadzić do kolejnych komplikacji:

• włóknienia płuc,
• zaburzeń rozwoju motorycznego,
• retinopatii,
• powstania chorób słuchu,
• astmy oskrzelowej i niewydolności oddechowej,
• wystąpienia niedoborów masy ciała.

Jeśli u dziecka stwierdzono dysplazję oskrzelowo-płucną, powinno mieć wykonywane kontrolne badania EKG, RTG oraz badania wydolności oddechowej i ECHO serca przynajmniej raz na pół roku. Pamiętajmy, że dysplazja oskrzelowo-płucna nie jest wyrokiem, a chorobą, którą można wyleczyć. Większość dzieci powyżej 2 roku życia nie wymaga już podawania dużej ilości leków, a później, zalecana jest jedynie obserwacja, zwłaszcza w okresie szkolnym, gdy wzrasta ryzyko wystąpienia astmy oskrzelowej.

Przeczytaj również:

Wcześniactwo i jego konsekwencje w przyszłości>>>

Zdjęcie: Fotolia by © MikoSok

Autor