Data publikacji:

Zaparcia nawykowe u dzieci. Jak sobie z nimi radzić?

Zaparcia to jeden z najczęstszych problemów, z jakimi rodzice zgłaszają się do pediatry. Wbrew pozorom nie chodzi tylko o rzadkie wypróżnienia – dla wielu dzieci to także bolesne, stresujące doświadczenie, które może wpływać na ich samopoczucie, apetyt i codzienną aktywność. Szczególnym rodzajem problemu są tzw. zaparcia nawykowe, wynikające nie tyle z choroby, co z wykształconych wzorców zachowania. Warto wiedzieć, jak je rozpoznać i jak wspierać dziecko w odzyskaniu zdrowych nawyków.
zaparcia nawykowe u dzieci

Skąd biorą się zaparcia nawykowe u dzieci?

Zaparcia nawykowe pojawiają się zwykle wtedy, gdy dziecko zaczyna świadomie wstrzymywać wypróżnienia. Powody bywają różne. To przykładowo bolesne doświadczenie związane z twardym stolcem, niechęć do korzystania z toalety w przedszkolu czy w szkole, a czasem zwyczajny brak czasu na przerwanie zabawy. Zatrzymywanie stolca prowadzi do jego gromadzenia w jelicie grubym, co sprawia, że staje się coraz twardszy i trudniejszy do wydalenia. Z kolei bolesne parcie potęguje lęk dziecka, utrwala błędne koło i prowadzi do psychicznej blokady przed wypróżnieniem.

Objawy, które powinny zaniepokoić

Rodzice zwykle zauważają, że dziecko wypróżnia się rzadziej niż co 2–3 dni, a stolec ma postać twardych, zbitych mas. Typowe są też ślady na bieliźnie, wynikające z mimowolnego wycieku płynnej treści kałowej obok zalegającej masy. Maluch może unikać siadania na nocniku czy toalecie, przyjmować charakterystyczną postawę powstrzymywania, a także skarżyć się na ból brzucha czy brak apetytu. Warto zwrócić uwagę na te sygnały, bo im wcześniej zareagujemy, tym łatwiej przełamać mechanizm zaparć nawykowych.

Rola diety i nawodnienia przy zaparciach nawykowych

Podstawą profilaktyki i leczenia jest odpowiednia dieta. U dzieci z zaparciami nawykowymi szczególnie ważne jest zwiększenie ilości błonnika, który znajdziemy w warzywach, owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych i nasionach roślin strączkowych. Równie istotne jest regularne picie wody – odwodnienie powoduje, że stolec staje się twardszy i trudniejszy do wydalenia. Warto ograniczać nadmiar słodyczy i wysoko przetworzonej żywności, które sprzyjają problemom jelitowym.

Znaczenie codziennych rytuałów

Niezwykle pomocne jest wprowadzenie stałych nawyków związanych z korzystaniem z toalety. Dobrym rozwiązaniem jest zachęcanie dziecka do siadania na nocniku lub sedesie o stałych porach dnia, najlepiej po posiłkach, kiedy naturalnie wzrasta odruch wypróżniania. Ważna jest spokojna atmosfera – bez pośpiechu, kar i presji. Dziecko powinno czuć się bezpiecznie, a rodzic może wzmacniać pozytywne zachowania pochwałą czy drobną nagrodą.

Wsparcie medyczne a zaparcia nawykowe u dzieci

Czasami sama zmiana diety i rytuałów nie wystarcza. W takich sytuacjach pediatra może zalecić łagodne środki przeczyszczające lub zmiękczające stolec, dostosowane do wieku dziecka. Leczenie farmakologiczne ma na celu przerwanie błędnego koła bólu i lęku, a także umożliwienie dziecku powrotu do naturalnego rytmu wypróżnień. Warto pamiętać, że stosowanie takich preparatów odbywa się zawsze pod kontrolą lekarza, a rodzice nie powinni sięgać po nie samodzielnie.

Współpraca i cierpliwość

Najważniejszym elementem walki z zaparciami nawykowymi jest cierpliwość. Zmiana utrwalonych przyzwyczajeń wymaga czasu i konsekwencji. Rodzice odgrywają tu kluczową rolę, oferując wsparcie, wyrozumiałość i budując atmosferę, w której dziecko nie boi się mówić o swoich trudnościach. Dzięki stopniowym zmianom, odpowiedniej diecie i współpracy z pediatrą większość dzieci udaje się wyprowadzić z problemu zaparć nawykowych.
Zdjęcie: Envato Elements
Autor: Anna Mlonka