Integracja sensoryczna (SI) - zdiagnozuj swoje dziecko!

W ostatniej dekadzie dużo uwagi poświęca się integracji sensorycznej (w skrócie SI). W przedszkolach prowadzone są zajęcia z SI, kupowane są odpowiednie zabawki czy gry do jej stymulowania, coraz częściej słyszy się także o zaburzeniach związanych z tym obszarem, czy późniejszych problemach dziecka. Ale tak naprawdę, zazwyczaj, niewiele o niej wiemy. Czym jest integracja sensoryczna, w jaki sposób rozpoznać czy nasz maluch może mieć z nią problemy i dlaczego jest tak ważna w rozwoju dziecka? Zapraszamy.

Integracja sensoryczna - co to takiego?

Integracja Sensoryczna to, ogólnie rzecz biorąc, zdolność człowieka do odbierania zmysłami bodźców z otoczenia, przekazywania ich do mózgu, przetwarzania ich i wywoływania odpowiedniej reakcji. To podświadome współdziałanie zmysłów małego człowieka umożliwia mu wykonywanie codziennych czynności niezbędnych do funkcjonowania. Dlaczego?

Integracja sensoryczna jest niezbędna, by właściwie się rozwijać, uczyć, zapamiętywać, pisać, czy liczyć. Jeżeli integracja sensoryczna jest zaburzona, nie wszystko funkcjonuje właściwie.

Nasz organizm przez cały czas funkcjonowania odbiera przeróżne bodźce (słuchowe, wzrokowe, dotykowe, mięśniowe, równowagi, węchu i smaku) z naszego ciała i środowiska. Trafiają one do mózgu, który je interpretuje i integruje. Kiedy są one ze sobą zsynchronizowane (zintegrowane) i pracują na „odpowiednich poziomach”, mówimy o prawidłowym rozwoju. Dziecko wie jak właściwie się zachować, jak zareagować w danej sytuacji, jak się poruszać, wyrażać emocje i uczucia, uczy się. Kiedy jednak coś jest nie tak: dochodzi do nadwrażliwości na pewien rodzaj bodźców albo zbyt małej wrażliwości, zaczynają się różnego typu problemy. I wtedy właśnie mówimy o zaburzeniu integracji sensorycznej.

W jaki sposób mogą się objawiać zaburzenia SI?

1. Zbyt duża lub zbyt mała wrażliwość na bodźce słuchowe, dotykowe, wzrokowe i ruch

Występuje, na przykład, „ból przy dotykaniu”. Dziecko nie lubi dotykania, czesania, ubierania, obcinania paznokci. Nie lubi konkretnych kolorów lub dźwięków, budzą one w nim rozdrażnienie. Dziecko może być nadwrażliwe na światło (często mruży oczy, unika lampek, luster). Może się zdarzyć również sytuacja przeciwna - dziecko może być tak podwrażliwe, że potrzebuje bardzo silnych bodźców. Szuka źródeł światła i nadmiernie się nimi interesuje, głośnych dźwięków, nadmiernie kręci dookoła głową. Czasami podwrażliwość objawia się w celowym zadawaniu sobie bólu lub w powtarzaniu jednego typu zajęcia fizycznego przez dłuższy czas. Zaniepokoić nas powinien również brak reakcji dziecka na ból spowodowany przez wywrócenie się, zdarcie skóry, jakieś drobne rany na ciele.

2. Opóźnienia w rozwoju mowy

Integracja sensoryczna odgrywa bardzo dużą rolę w rozwoju mowy dziecka. Opóźnienia mogą wystąpić na przykład gdy dziecko jest podwrażliwe słuchowo (mowa ludzka jest dla takiego dziecka odbierana inaczej niż przez nas) i długo nie zaczyna mówić. Często dotyczą dzieci z problemy z napięciem mięśniowym jamy ustnej lub w przypadku gdy buzia dziecka jest pod- lub nadwrażliwa.

3. Problemy z równowagą, koordynacją ruchową, ćwiczeniami z ruchami naprzemiennymi

SI to również czucie głębokie, czucie ułożenia ciała. Dzieci z zaburzeniami SI mogą mieć więc problemy z umiejscowieniem własnego ciała w przestrzeni, z utrzymaniem równowagi, czy koordynacją ruchów. Z tego względu słabo radzą sobie na zajęciach wychowania fizycznego. Szczególnie trudne są dla nich wszelkie zabawy bazujące na ruchach naprzemiennych ciała takie jak np.: chodzenie po drabinkach, granie w klasy, ale także łapanie piłki czy nawet podczas zwykłego chodzenia.

4. Trudności w zachowaniu - problemy ze zrozumieniem i wykonywaniem prostych poleceń, rozdrażnienie

Dziecko z zaburzeniami rozwojowymi podczas zabaw ruchowych czy wykonywania prostych poleceń (jak ubieranie się czy jedzenie) nie reaguje natychmiast ale potrzebuje na to chwili. Ruchy dziecka podczas wykonywania polecenia są dość dziwne: brak im płynności, są nieskoordynowane. Dzieci z zaburzeniami SI są często rozdrażnione i zdenerwowane. Niemożliwość wykonania polecenia rodzi w nich frustracje, co z kolei może prowadzić do problemów wychowawczych.

5. Trudności w nauce

Podobnie jak w przypadku rozwoju mowy, SI odgrywa dużą rolę w nauce dziecka. Ważne jest odbieranie bodźców słuchowych i wzrokowych, poziom utrzymania skupienia młodego mózgu, istotna jest motoryka duża i mała - czyli to czy dziecko jest w stanie przez 45 minut siedzieć prosto, przy ławce, czy jest w stanie przez 30 minut lekcji trzymać długopis w dłoni i pisać. Dziecko z zaburzeniami SI może mylić podobnie brzmiące słowa, a także nie rozumieć zadawanych mu pytań, co automatycznie powoduje problemy w nauce.

6. Lubienie lub nie lubienie określonych produktów spożywczych i zapachowych

Jeśli dziecko nie lubi konkretnego smaku może się okazać, choć oczywiście nie musi, że jest nadwrażliwe. Dziecko z zaburzeniami SI w tym obszarze jest bierne przy jedzeniu, je bardzo wybiórczo, oblizuje przedmioty lub poznaje je przez wkładanie do buzi (w przypadku starszych dzieci np. 4 letnich). To samo tyczy się zapachów: czucie zapachów, tam gdzie inni ich nie czują, częste zatykanie nosa, obwąchiwanie przedmiotów czy ludzi, niechęć do wypróżniania się (strach przed brzydkim zapachem) również może wskazywać na zaburzenia.

Gdzie zgłosić się jeśli podejrzewamy u naszego dziecka problemy z SI?

Zaburzenia w integracji sensorycznej stosunkowo łatwo zauważyć u dzieci. Widać je podczas zabawy czy nauki. Oczywiście nie musimy ich od razu interpretować. Jeśli coś wzbudza nasz niepokój ważne aby szybko udać się do specjalisty, który stwierdzi, na jakim poziomie występuje integracja u dziecka. Jeśli diagnoza wykaże zaburzoną integrację sensoryczną, potrzebna będzie terapia i stosowanie odpowiednich ćwiczeń, które łączą naukę z zabawą. To ważny aspekt w terapii SI.

Ważne aby nie zwlekać z wizytą, gdyż czas ma tutaj ogromne znaczenie! Wcześnie podjęta terapia integracji sensorycznej umożliwia zapobiegnięcie wielu problemom związanym z nauką, relacjami społecznymi, koncentracją czy mową u dzieci.

Poszukajmy prywatnego ośrodka diagnostycznego albo poradni psychologiczno–pedagogicznej, w której znajdziemy terapeutów SI. Są to osoby, które po studiach magisterskich z pedagogiki, psychologii, logopedii i innych kierunków związanych z wychowaniem i rozwojem dzieci, ukończyły 2-stopniowy, prawie dwustugodzinny kurs i mają certyfikat terapeuty SI zatwierdzany przez PSTIS. To do nich zgłaszamy się z naszym dzieckiem, u którego podejrzewamy problemy.

Przeczytaj również:

Czym się objawia Zespół Aspergera? >>>

Zdjęcie: Pixabay.com CC0