Baza imion Obliczanie terminu porodu Kalkulatory Kalendarz ciąży Rozwój dziecka Siatki centylowe Grupa Facebook

Data modyfikacji: Piątek, 18.08.2023

Dlaczego 3 latek nie mówi - najczęstsze przyczyny!

Autor: Aleksandra Bartczak - Logopeda

Trzylatek nie mówi? Czy to jeszcze norma? Większość dzieci w wieku 3 lat komunikuje się bez problemu prostymi zdaniami. Są także takie dzieci, które w tym wieku posługują się językiem bardzo płynnie, dyskutują, deklamują wiersze, wymyślają własne krótkie opowiadania. A co jeśli dziecko nie mówi nic lub używa dosłownie kilku pojedynczych wyrazów. Czy w wieku 3 lat powinniśmy jeszcze czekać, bo może za miesiąc-dwa dziecko zacznie mówić?

fot. Unsplash.com

Opóźniony rozwój mowy u 3-latka

W przypadku dziecka trzyletniego, które jeszcze nie mówi mamy do czynienia z opóźnionym rozwojem mowy. Ma on swoje przyczyny i z pewnością może być leczony. Najlepiej nie wpadaj w panikę ale jak najszybciej wybrać się do logopedy, który z pewnością zacznie szukać przyczyny opóźnionego rozwoju mowy. Zwykle w takich przypadkach na początku bada się słuch dziecka i ocenia czy rozwój aparatu mowy dziecka przebiega prawidłowo.

Jak wygląda rozwój mowy dziecka 3-letniego?

W wieku trzech lat dziecko powinno posługiwać się zdaniami, które nie muszą być co prawda tworzone idealnie, ale powinny być już kilkuwyrazowe. Trzylatek powinien mówić wszystkie samogłoski, głoski tak zwanego szeregu ciszącego (ś, ź, ć, dź) oraz głoski: b, p, m, n, t, d, n, f, w, g, k, h. Może także zaczynać mówić, ale nie musi (zazwyczaj prawidłowo wymawiają je dzieci 4 letnie) głoski s, z, c, dz. Taka jest norma rozwoju mowy i mniej więcej tego możemy oczekiwać od naszego malucha.

Opóźniony rozwój mowy może mieć różne podłoże

Opóźniony rozwój mowy może być klasyfikowany na kilka sposobów. Jeden z najczęściej stosowanych podziałów wyróżnia:

Samoistny Opóźniony Rozwój Mowy - czyli krótko mówiąc ten, który występuje u dzieci zdrowych, u których inne aspekty rozwoju są w normie. Dziecko rozwija się prawidłowo pod względem fizycznym, umysłowym i emocjonalnym a jedynym odstępstwem od normy jest właśnie opóźnienie mowy. Uznaje się, że taka "dysproporcja" jest spowodowana późniejszym dojrzewaniem włókien nerwowych. Dalej dzielimy go na:
- Proste opóźnienie rozwoju mowy to zaburzenie polega na opóźnieniu rozwoju mowy względem rówieśników, ale opóźnienie to wyrównuje się samo, około 3. roku życia.
- Specyficzne zaburzenie językowe (SLI). To zaburzenie nie jest spowodowane konkretnymi, znanymi i dającymi się określić przyczynami. Polega na trudnościach w przyswajaniu języka, które jednak nie wyrównują się względem rówieśników tak, jak w prostym opóźnieniu rozwoju mowy.
Niesamoistny Opóźniony Rozwój Mowy - czyli ten, który występuje u dzieci z innymi zaburzeniami, można powiedzieć u dzieci chorych. W tym przypadku dziecko nie mówi ponieważ wystąpił u niego konkretnymi czynnik uniemożliwiający rozwój mowy (uszkodzenie słuchu, choroby neurologiczne, upośledzenie umysłowe, uszkodzenia narządów mowy). Ale może on być też wywoływany przez nieodpowiednią stymulację środowiska.

Dlaczego 3 latek nie mówi? Możliwe powody

1. Dziecko ma problemy ze słuchem.

To jedna z częstszych przyczyn braku rozwoju mowy. Zazwyczaj wykrywana jest znacznie wcześniej niż w 3. roku życia, gdyż pierwsze badanie przesiewowe słuchu wykonuje się zaraz po urodzeniu, jeszcze w szpitalu.

2. Dziecko nie ma wzorców.

Dziecko potrzebuje być "bombardowane" rodzimą mową. Jeśli większość czasu spędza z osobą, która nie widzi potrzeby w mówieniu do niego, albo mówi bardzo mało to powodem może okazać się brak wzorca. W takiej sytuacji dziecko po prostu nie wie, że może mówić i co gorsza nie wie co ma mówić.

3. Dziecko nie mówi bo nie musi lub jest to nie mile widziane w domu.

To niestety częsty przypadek. Jeśli w otoczeniu naszej pociechy jest osoba, która na wszystkie pytania odpowiada za nią, domyśla się co dziecko chce powiedzieć lub zgaduje, dziecko może nie czuć potrzeby mówienia! Podobnie będzie w sytuacjach gdy maluch jest notorycznie uciszany lub wychowuje się w rodzinie, w której uważa się, że dziecko nie ma prawa głosu. W takich sytuacjach, szczególnie u wrażliwych dzieci, może się wytworzyć strach przed mówieniem.

4. Dziecko boi się mówić.

Czasem zdarza się, że z niewiadomego powodu dziecko przestaje mówić, chociaż wcześniej to robiło. Taki problem pojawia się zazwyczaj w konkretnych sytuacjach np. gdy w otoczeniu dziecka pojawia się uciszająca je osoba lub dziecko "zamyka się" gdy w jego życiu pojawia się silna sytuacja stresowa np. po pójściu do przedszkola. Zaprzestanie mówienia w konkretnych sytuacjach to logofobia. W tym przypadku może być potrzebna konsultacja z psychologiem i odcięcie dziecka od stresowej sytuacji.

5. Brak dojrzałości mózgu lub narządów artykulacyjnych.

Za mowę, w mózgu odpowiedzialne są określone ośrodki. Brak ich dojrzałości może spowodować, że dziecko (w swojej głowie) nie będzie umiało stworzyć wypowiedzi lub nie będzie wiedziało jak stworzyć tę wypowiedź narządami artykulacyjnymi. Mało tego, brak dojrzałości mózgu może odpowiadać też za brak rozumienia pytań. Podobnie jest z narządami artykulacyjnymi - ich słaba praca uniemożliwia wypowiadanie danych głosek, co skutkuje nie mówieniem przez dziecko.

6. Problemy z integracją sensoryczną (SI).
Napięcie mięśniowe twarzy, wrażliwość dziecka na dźwięki, bodźce słuchowe oraz wrażliwość jamy ustnej dziecka (jego narządów artykulacyjnych), to te części integracji sensorycznej, które bezpośrednio wpływają na mowę. Maluch może być wrażliwy bardziej na dźwięki otoczenia niż mowy lub być nadwrażliwy na mowę. W takim przypadku jego zdolności przyswajania języka znacznie maleją, ponieważ dziecko nie słyszy słów lub kojarzą mu się one niejako z bólem (dźwięki mowy brzmią tak, jak dla większości z nas drapanie paznokciami po tablicy). Wrażliwość jamy ustnej, czucie położenia języka, napięcie mięśniowe w jamie ustnej, w gardle, napięcie języka powodują, że czasami powiedzenie pewnych głosek jest niemożliwe. Dla przykładu głoska "l", która jest głoską, przy której nasz język dotyka podniebienia, jest niemożliwa do wypowiedzenia dla osoby, której napięcie języka jest słabe i spoczywa on na dnie jamy ustnej.

Niezależnie od tego jaką przyczynę podejrzewasz u swojego dziecka, jeśli 3 latek nie mówi musi zdiagnozować go specjalista. Jeśli okaże się, po wizycie u logopedy, lekarza pierwszego kontaktu, laryngologa, psychologa czy neurologa, nie znajdziecie bezpośredniej przyczyny opóźnienia rozwoju mowy, nie panikuj. Co prawda według norm rozwojowych mowy 3-letnie dziecko powinno już mówić, to pamiętaj że normy są tworzone po to, aby rodzic miał rozeznanie. Nie są wyrocznią! Istnieje grupa dzieci, które zaczynają mówić dopiero w wieku 3-4 lat (często zaczynają mówić od razu pełnymi zdaniami). Te dzieci z nieznanych dotąd powodów nie przechodziły rozwoju mowy liniowo, ale w pewnym momencie zaczynały mówić tak jak dorośli.

I na koniec. Ważne, abyśmy w codziennym życiu jak najbardziej wspierali dziecko i jego rozwój mowy. Mówmy do niego jak najczęściej poprawnym językiem, bądźmy wzorcem, czytajmy książki, opowiadajmy o tym co widzimy, nazywajmy przy nim (z nim) świat.
Czytaj również:
Tablet i smartfon dla dziecka - wpływ nowych technologii na rozwój
Jak poradzić sobie z jąkaniem u dziecka

Komentarze

06-02-2021

Ocena:

Ola

Moj syn za miesiąc kończy 3 lata . Malo mowi . A jak juz cos powie to tylko mama , tata , miś , pa, ty, nie ,tak same krotkie słowa . Jeśli o chodzi o rozwoj fizyczny i poznawczy to świetnie sobie radzi. Ale ta mowa w sumie jej brak .. ohh juz nie wiem co robić. Ale wszystko rozumie . Chciałam zapytać kiedy mam wybrać się do specjalisty ? Czy juz czas ?

09-10-2020

Ocena:

Martyna

Mój synek mówi pojedyńcze słowa i niektóre zdania lecz niektóre mówi wyraźnie A niektóre nie. Czy powodem może być brak górnych ząbków (jedynek i dwójek). Dużo z nim rozmawiamy, oglądam książeczki ale nie wiem jak pomóc żeby zaczął mówić więcej słów i zdań wyraźnie

29-08-2020

Ocena:

Logopeda

Pani Marto! Spokojnie..Przyczyn może być dużo.Niech pani posadzi córkę naprzeciwko siebie tak aby widziała pani usta podczas mowy.Jesli córka rozumie mowę...? Niech pani w tel pozycji mówi powoli ,wyraźnie sylaby i proste wyrazy ,codziennie po kilka minut kilka razy dziennie...żadnego tv i telefonu....

06-07-2020

Ocena:

Marta

Moja córka ma 3.5 roku, mówi mało, jakieś pojedyncze słowa, udałam się do logopedy ale ta baba to chyba mnie wykończy. Nic konkretnego nie umie powiedzieć, rzuca tylko "musi pani do niej dużo mówić", a co ja niby robię, oglądamy książeczki po kilka razy na dzień i opisuje wszystko jak tylko mogę, niestety słów za dużo nie łapie.

24-06-2020

Ocena:

Aga

Jesteśmy w podobnej sytuacji, aczkolwiek syn miał od 2 rz problemy z przerastającym 3cim migdałem, który powodował nawet przez jakiś czas niedosłuch w jednym uchu i do tego jesteśmy rodziną dwujęzyczną co wiem, że opóźnia rozwój mowy. Na migdał najpierw pomogły leki jednak potem problem wrócił i ostatecznie miesiąc po 3ich urodzinach migdał został usunięty. Aktualnie jesteśmy 1,5 miesiąca po tej operacji. Sama nie wiem czy mam dalej czekać czy iść na diagnozę. Syn fizycznie i intelektualne rozwija się bardzo dobrze. Jest bardzo sprawny fizycznie, uwielbia jeździć na wszelkich rowerkach itd, biegać, grać w piłkę ze starszym bratem. Rozumie doskonale co się do niego mówi, umie odpowiedzieć nawet ile ma lat, liczy do 3, zna wszystkie kolory i ze świecą szukać słowa, którego nie zna, ale mówi niewyraźnie, wielu słów nie umie poprawnie powtórzyć przy czym odmienia nawet mama i mamo a własnego imienia nie umie powiedzieć. Mówi bardzo dużo, aż za dużo momentami ;) ale trudno go zrozumieć niestety bo zamiast wujek powie juja, zamiast buty powie buta, pies to hau hau, kot to oczywiście miau. Wszystko sobie ułatwia jak może. Ma dużo słów, które jak się postara to umie powiedzieć poprawnie lub prawie poprawnie, np wujek poprawia czasem na wuja z tego juja czy powie poprawnie buty jak się skupi. Do tego słowa po angielsku powtarza praktycznie idealnie a po polsku jak po grudzie. Sama naprawdę nie wiem co robić bo robimy ze starszym synem ćwiczenia logopedyczne na rozruszanie buzi ale mały niespecjalnie chce brać w tym udział, wielu ćwiczeń nie umie zrobić lub po prostu ich nie rozumie. Powtarzam z nim samogłoski na zasadzie czytania globalnego (wielkie czerwone litery na kartkach A4), jak ma ochotę to też proste słowa typu mama, tata, brat. Kupiłam mu książeczki z zadaniami dla 3latków ale przerobił je w trybie ekspresowym i stracił już zainteresowanie (znudziły mu się). Nie wiem jakim sposobem mogę rozruszać mowę bo na razie nie widzę wielkich efektów a on stracił już zainteresowanie tymi różnymi "wspomagającymi" zajęciami.

24-03-2020

Ocena:

Ania

Moja córka za 2 miesiące kończy 3 lata. We wrześniu sama zgłosiłam się z nią do logopedy bo już wtedy miałam obawy co do ilości i sposobu wypowiadanych przez nią słów. Bałam się że chce , a nie może. Pani doktor stwierdziła że z aparatem mowy jest wszystko jak należy. Jeżeli w ciągu pół roku nie pojawia się nowe słowa zrobić badanie słuchu mimo że córka słyszy i poprawnie reaguje na polecenia. Zauwazyla że jest bardzo sprawna motorycznie jak na swój wiek i widać że jej rozwój skupia się na osiągnięciach ruchowych A nie mowy - poza tym nie ma potrzeby komunikacji bo sama co chce weźmie, dosiegnie itp.Słów przybywa ostatnio jakby bardziej się starała skladac zdania i brzmi to mniej więcej tak " Ja chce ja. Ciacho. Miś " ( misia lubisia)Od września była w żłobku- częste choroby plus jak się okazało milcząca opiekunka nie pomogły w rozwoju mowy. Widzę że teraz LEKKO to wszystko ruszyło jak przeszła do grupy 4latkow i zmieniła Panią. Liczę że będzie coraz lepiej

23-03-2020

Ocena:

Patrycja

Moj synek w kwietniu bedzie mial 3 latka rozumie pytania.. slyszy ...ale mowa jest ciezka ...kilka slow potrafi wypowiedziec większości pokazuje na migi...to jego komunikacja z otoczeniem....Gdy przez zabawe sklaniam go do mowienia wybiera forme na skroty typu powiedz piesek hau hau ...kotek ...miau miau ... niebieski uslyszal w bajce ze to blue i tym okresleniem sie posluguje ......gdy bardziej nalegamy zeby sie uczyl i powtarzal za nami slowa ...od razu pada nie nie .nerwy i bunt......jak ma checi to stara sie wypowiadac slowa...jak tylko wyczuje ze juz nie jest to zabawa od razu nic nie powie ..

08-02-2020

Ocena:

Asia

Pewnie... niedlugo bedzie, ze szesciomiesieczne dziecko gada 50 slow... moje ma 2 lata i mowi podstawowe wyrazy, okolo 15 slow. Doktorka na bilansie stwierdzila ze powinna mowic 300 slow. Ciekawe czy ona tyle mowila w corki wieku

31-01-2020

Ocena:

Witam czy mamy które dodały post daaawno temu mogłyby napisać jak austriacka wyglada teraz? Czy dzieci zaczęły mowic

14-01-2020

Ocena:

Natka

Moje dziecko ma 3 lata i wymawia pięknie wszystkie głoski, mówi pełnymi zdaniami. Od maleńkiego czytałam jej bajki , dużo i wyraźnie do niej mówiła , bez zadnych słów typu "kuku", "bubu" itp. Jeśli dziecko mające 3 lata na psa mówi hau a poza tym zna 4 wyrazy to naprawdę jest to maleńko i wymaga to interwencji , im wcześniej tym lepiej. Nie czekajcie , pomóżcie swoim dzieciom !

01-12-2019

Ocena:

Sara

Sami siebie zdiagnozujcie czy wszystko jest z wami w porządku, Einstein też późno zaczął mówić, a najlepiej to od razu dajcie swym dzieciom auta i każcie jeździć. Salomonów chcecie mieć czy kogo? Sami pewnie też nie byliście w pełni rozwinięci, a wymagacie niewiadomo czego od dzieci

25-09-2019

Ocena:

Radek

A mój synek jest 2 miesiące przed skończeniem 3 lat i mówi pojedyncze słowa jak piciu, tata, mam, babcia, dziadzia i jeszcze parę innych. Jak byłem u pediatry kiedy zachorował na gardło to mi dała Pani skierowanie do logopedy przy okazji żeby już pójść bo niby już powinien mówić normalnie całymi zdaniami. Oczywiście jak chciałem umówić się prywatnie to było za dwa dni, jak na NFZ to za dwa miesiące, zarezerwowałem na NFZ. Po 2 miesiącach lekarz przełożył wizytę na za 2 tygodnie. Kolejną też lekarz przełożył bo musiał jechać na urlop. Na kolejne spotkanie po 3 tygodniach nie poszedłem z synem bo stwierdziłem że to napędzanie tylko klientów za kasę. Na razie czekam sobie, myślę że młody sam zacznie mówić bez pomocy pseudo-logopedów.Pozdrawiam

20-08-2019

Ocena:

Tosiencja

A co z afazją, alalią...?

14-08-2019

Ocena:

Karolina

Moja corka ma prawie 3 latka i po swojemu gada albo pojedyncze wyrazy. Ale od wrzesnia idzie do przedszkola jezeli nie bedzie efektu po jakim czase wtedy do lekarza sie wybierzemy.

26-06-2019

Ocena:

Monika

Dziękuję tym osobom , które wspieraja swoim doświadczeniem :)

12-03-2019

Ocena:

Dorota

Witam!!Mam podobny problem z synem ma 3 lata i 3 miesiące mówi mama tata baba na psa mówi ału, wszystko rozumie jak nie może powiedzieć to pokaże,,ale zaczynam się martwić bo dzieci w jego wieku mówią więcej. Nie byłam z nim jeszcze u logopedy ale chyba już powinnam. Zaczynam się martwić . Pozdrawiam

16-02-2019

Ocena:

Daga

Mój Syn ma trzy lata i mówi pojedyncze slowa, bylam w poradni psychologiczno-logopedycznej i Pani powiedziala, ze w dzisiejszych czasach to normalne a dziecko pokazac za pół roku, pozdrawiam

06-02-2019

Ocena:

Kaja

Mój syn ma 2 lata i 7 miesięcy mówi mama be i nie, na tatę woła jejeje ja bardzo się martwię widze że chce mówić A jak mu nie wychodzi to się denerwuje

25-10-2018

Ocena:

Justyna Nastały

U nas konieczne były ćwiczenia buzi. Ale pomogło!

25-10-2018

Ocena:

BRz

Dziękuję za ten artykuł!

18-08-2018

Ocena:

Milka

Przede wszystkim nie trzeba panikować opowiem swoją sytuację z pierwszym synem miał 3,5 roku nic prawi nie mówił dostałam skierowanie do szpitala z diagnozą opóźniony w rozwoju mowy panika i wogóle ,syn poszedł do przedszkola na poczatku się denerwował bo nie umiał się porozumieć z rówieśnikami ale po paru miesiącach szok zaczął mówić całymi zdaniami a tyle nerwów niepotrzebnie teraz ma 15 lat buzia Mu się nie zamyka ,tak samo mam teraz z młodszym synem jego bratem ma 3,5 roku mówi po swojemu nie panikuje bo wiem że to rodzinne przyjdzie czas na niego bo nie chce Mi się wierzyć że bedzie miał 10 lat nie nie będzie mówił

02-07-2018

Ocena:

Kamila

Witam moja córka ma 3,5 lat urodziła się w Polsce zaraz po urodzeniu dostała bezdechu i zapalenia płuc przez dwa tygodnie leżała w szpitalu na antybiotykach a jak byłam z nią w ciąży to miałam toksoplazmozę która została wyleczoną już w drugim trymestrze ciąży również antybiotykami . Od grudnia 2015roku mieszkamy w Anglii i córka chodzi pół roku do angielskiego przedszkola ja i jej nauczycielka zauważyłysmy że Dominika mówi tylko początek zdania słowa resztę się trzeba domyśleć jej starsze rodzeństwo już w jej wieku mówiło proszę o pomoc.

13-03-2018

Ocena:

Iza

Nasz synek ma 2lata i 9 miesięcyNic nie chce mówić miał operacje na ucho ponieważ zbierała się tam woda w środku i teraz ma drenaż. Operacje miał 4 miesiące temu a efektów w mowie nie ma :-( co robić? sluch miła badany i niby wszystko ok

08-03-2018

Ocena:

JoJo

Moj synek ma 3lata 3 mies mowi po swojemu tylko pojedyncze slowa potrafi powiedziec normalnie ..Od 3mies dop chodzi do przedszkola dzis pani mnie zawolala ze Moj synel nadal nie mowi a to angielskie przedszkole czy mam sie martwic

07-03-2018

Ocena:

Madzia

Witam, mój synek obecnie ma 2 latka i 19 miesięcy. Mało mówi pojedyncze słowa, ale próbuje, pokazuje, wyglada na to że rozumie ponieważ wykonuje określenie czynności.wyrzuca śmieci do kosza, wyłącza tv itp. Pół roku temu byliśmy u logopedy, która stwirdzila że wszystko jest w porządku. 2 miesiące temu byłam u laryngologa sprawdzić uszka i wędzidełko rownież nic niepokojącego nie zauważył wręcz co ja uNiego szukam. Mówimy w domu dużo jego starszy brat mówił prlnymi zdaniami gdy miał 1,5 roku. Zaczynam się niepokoić, ponieważ niedługo pójdzie do przedszkola.

17-02-2018

Ocena:

Ewelina

@Marzena Nasz syn ma 3 lata i 5 miesięcy nie chce mówić, a jak już mówi to po swojemu, czasem uda mu się powiedzieć mama, baba, dziadzia, papa ale to są bardzo rzadkie słowa. Mamy nawet opinie z poradni ale narazie włożyłam ja do szuflady. Cały czas wciskają nam jakaś choróbe ale moim zdaniem on jest bardzo mądry i wkoncu zacznie mówić

24-01-2018

Ocena:

Ren

Moj syn miał 2 i pol roku mówił tylko mama! Lekarze i logopedzi szczególnie robili mi dziurę w głowie swoimi podejrzeniami chorobowymi. Zaczęłam wiec uczyć syna mowić samogłoski. Przygotowalam sobie obrazki z dziećmi, jakieś kolorowe i napisałam obok samogłoski, pokazując mu obrazek mowilam " Ania wola A! Bo upadła." I czasem samogłoskę powtarzałam wiele razy by wreszcie padło a, u, y, i, e, o. Tak w kazdy dzien w ciszy zupełnej mu opowiadałam " leci samolot i robi uuuu! Teraz razem uuuu". Wyszły najpierw samogłoski, potem proste sylaby i z dnia na dzien zaczął mowić zdaniami. Taaaaak sie martwiłam, straszyli mnie opóźnieniem w rozwoju, istny cyrk. Mówi piknie, opowiada historie, śpiewa piosenki i umie wierszyki, Ma teraz prawie 4 latka, pięknie mówi, zna literki i sylaby potrafi czytać. Nadrobił wszystko.

19-01-2018

Ocena:

Agnieszka

U nas to samo córka zaraz 3 latka i mało co mówi mama tata daj byłam już u psychologa i nic teraz chyba czas na logopedę :(

20-12-2017

Ocena:

Marzena

Witam , mój syn ma ponad 3 latka i mam taki problem że mówi po swojemu ,mówi tylko pojedyncze wyrazy gdy mu się uda bo tak mówi po swojemu . Nie wiem już co robić czy wybrać się do lekarza ? Jak tak to do jakiego ??

04-07-2017

Ocena:

Ala

Mam syna ktory ma 22 ms, ale nie chce nic powtarzac, nie mowi wyrazow tylko takie swoje jak mama, baba, kaka, gaga,. Martwie sie troche czy zacznie wymawiac wyrazy w pozniejszym czasie sam czy lepiej juz isc do lekarza czy poczekac do 3 lat jak Pani tu pisze

NAJPOPULARNIEJSZA ZABAWKA EDUKACYJNA DZISIAJ: